ਵਿਸ਼ਵ ਧਿਆਨ ਦਿਵਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ : ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?

ਇੱਕ ਹਿੰਸਾ-ਮੁਕਤ ਸਮਾਜ, ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ-ਮੁਕਤ ਸਰੀਰ, ਇੱਕ ਉਲਝਣ-ਮੁਕਤ ਮਨ, ਇੱਕ ਰੁਕਾਵਟ-ਮੁਕਤ ਬੁੱਧੀ, ਇੱਕ ਸਦਮਾ-ਮੁਕਤ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੁੱਖ-ਮੁਕਤ ਆਤਮਾ - ਇਹੀ ਹੈ ਜੋ ਧਿਆਨ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਆਤਮਾ ਲਈ ਭੋਜਨ, ਮਨ ਲਈ ਊਰਜਾ, ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਲਈ ਇੱਕ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਇੱਕ ਲਗਜ਼ਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਤਣਾਅ-ਮੁਕਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ 21 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਧਿਆਨ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਮਾਨਤਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਧਿਆਨ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਬੈਠਣਾ ਅਤੇ ਸੋਚਣਾ ਜਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਡੂੰਘਾ ਆਰਾਮ ਹੈ - ਇੱਕ ਸੁਚੇਤ ਆਰਾਮ। ਧਿਆਨ ਗਤੀ ਤੋਂ ਸਥਿਰਤਾ, ਸ਼ੋਰ ਤੋਂ ਚੁੱਪ ਤੱਕ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਜੋ ਸਾਡਾ ਮੂਲ ਸੁਭਾਅ ਹੈ - ਉਹੀ ਧਿਆਨ ਹੈ। ਸੰਪੂਰਨ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਧਿਆਨ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਚਿੰਤਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰੋਮਾਂਚ ਹੈ।

ਅੱਜ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਸਮੂਹ ਹੈ ਕਿ ਧਿਆਨ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਧਿਐਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਐਮੀਗਡਾਲਾ, ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੱਸਾ, ਧਿਆਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸੁੰਗੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਐਮੀਗਡਾਲਾ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਸੰਤੁਲਨ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਧਿਆਨ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸਲੇਟੀ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਲੇਟੀ ਪਦਾਰਥ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਏ ਹਨ, ਧਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਿਮਹੰਸ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਂਟਲ ਹੈਲਥ ਐਂਡ ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਸ, ਬੰਗਲੁਰੂ, ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਲਾਜ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ - ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਸਗੋਂ ਓਨਟਾਰੀਓ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਸੈਂਕੜੇ ਸਬੂਤ-ਅਧਾਰਤ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਧਿਆਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਹਮਲਾਵਰਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਧਿਆਨ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸਥਿਰਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਧਾਰਨਾ, ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਡੂੰਘਾ ਆਰਾਮ ਅਤੇ ਚੇਤਨਾ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਕੋਈ ਲਗਜ਼ਰੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ।

ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕ ਵੈਗਸ ਨਰਵ ਹੈ—ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਨਰਵ ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਸਾਡੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨਰਵ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਤਸੰਗ, ਧਿਆਨ, ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਵੈਗਸ ਨਰਵ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਵੈ-ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗਾਂ—ਸਾਡੇ ਦਿਲ, ਜਿਗਰ, ਗੁਰਦੇ ਅਤੇ ਪੇਟ—ਦੇ ਕਾਰਜ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਤਣਾਅ ਕੀ ਹੈ?

ਤਣਾਅ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਊਰਜਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਵਾਈਬ੍ਰੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋਗੇ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੋਲਦੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਪ੍ਰਾਣ ਜਾਂ ਜੀਵਨ-ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ, ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ! ਧਿਆਨ ਸਾਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹੋਣਾ ਸੁਹਾਵਣਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੇ ਪੰਜ ਤਰੀਕੇ ਹਨ:

ਪਹਿਲਾ: ਯੋਗਾ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਰਾਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਆਸਣ ਅਤੇ ਤਾਲ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਨ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੁਸਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਧਿਆਨ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਹੀ ਥਕਾਵਟ ਦੇ ਉਸ ਸੂਖਮ ਸੰਤੁਲਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹੋ।

ਦੂਜਾ: ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮ ਰਾਹੀਂ। ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਤੀਜਾ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਵੇਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੁਆਰਾ - ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਆਵਾਜ਼, ਸੁਆਦ, ਗੰਧ, ਜਾਂ ਛੋਹ। ਇੱਕ ਇੰਦਰੀ ਵਸਤੂ ਵਿੱਚ 100% ਡੁੱਬਣਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੱਕ ਧਿਆਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੇਟਣਾ, ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਦੇਖਣਾ, ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੀਨ ਹੋ ਜਾਣਾ - ਇੱਕ ਪਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਨ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਚੌਥਾ: ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਰਾਹੀਂ - ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਦੋਵੇਂ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ, "ਮੈਂ ਹਾਰ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ!", ਭਾਵ, "ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਸਹਿ ਸਕਦਾ।" ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਉਦਾਸੀ ਜਾਂ ਹਿੰਸਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਦੇਖੋਗੇ ਕਿ ਇੱਕ ਪਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੰਜਵਾਂ: ਬੁੱਧੀ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੁਆਰਾ - ਜਿਸਨੂੰ ਗਿਆਨ ਯੋਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸਮਝਦੇ ਹੋ ਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ਅਰਬਾਂ ਸੈੱਲਾਂ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਅੰਦਰ ਕੁਝ ਜਾਗਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸੰਦਰਭ ਤੁਰੰਤ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਤੁਸੀਂ ਕੌਣ ਹੋ? ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਹੋ? ਤੁਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਹੋ? ਅਨੰਤ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਹੋ? ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਜਿੰਨੀ ਵੱਡੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਧਿਆਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਓਨੀ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਧਿਆਨ ਸਿਰਫ਼ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ; ਇਹ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤੁਹਾਡੀ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਧਿਆਨ ਦਿਵਸ, 21 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਲਾਈਵ - ਵਿਸ਼ਵ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਗੁਰੂਦੇਵ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਧਿਆਨ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੋ।-ਗੁਰੂਦੇਵ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ।