ਬਹੁਰੂਪੀਏ, ਢੋਂਗੀ ਅਤੇ ਪਾਖੰਡੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਠੱਗਿਆ ਜਾਣਾ ਤੈਅ

ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸੰਤਾਂ, ਮਹਾਤਮਾਵਾਂ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ, ਰਾਜਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕੰਗਾਲ ਨਿਸ਼ਠਾ, ਸਮਰਪਣ, ਸਤਿਕਾਰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਆਇਆ ਹੈ। ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਿਚ ਕੋਈ ਫ਼ਰਕ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਸੀ। ਉਹ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੋਚ-ਵਿਚਾਰ ਕਰਕੇ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਹਿੱਤ ਵਿਚ ਕੀ ਸੀ, ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਅਤੇ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿਚ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਅਤੀਤ ਨੂੰ ਯਾਦ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਦਾ ਇਕ ਭੰਵਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਵਾਮੀ, ਸ਼ੰਕਰਾਚਾਰੀਆ, ਮੰਡਲੇਸ਼ਵਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਤਰਕ ਦੀ ਕਸੌਟੀ ’ਤੇ ਪਰਖੇ ਬਿਨਾਂ ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ, ਸਭ ਕੁਝ ਲੁੱਟ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਹੁਣ ਅਬ ਪਛਤਾਏ ਕਿਆ ਹੋਤ ਜਬ ਚਿੜੀਆ ਚੁਗ ਗਈ ਖੇਤ’ ਕਿਸਮਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਸਨਾਤਨ ਸਦੀਵੀ ਸੱਚ ਹੈ : ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹੋ ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਨਾਤਨ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿਚ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਨਿਕਲੇ ਹਾਂ। ਸਮਝੋ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਅੰਤ ਦੋਵੇਂ ਹੈ, ਉਹ ਧੋਖੇਬਾਜ਼ ਹਨ, ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਨਿਕਲੇ ਹਨ, ਉਹ ਪਾਖੰਡੀ ਹਨ, ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕੋਈ ਯੱਗ, ਰਸਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪਾਖੰਡੀ ਹਨ ਅਤੇ ਜੋ ਸਭ ਕੁਝ ਭੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਲੋਟੂ ਹਨ।

ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ, ਰਾਮ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪਰਮਹੰਸ, ਸਵਾਮੀ ਸ਼ਰਧਾਨੰਦ, ਸਵਾਮੀ ਸ਼ਿਵਾਨੰਦ, ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਅਰਵਿੰਦ, ਮਾਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾਨੰਦਮਈ ਵਰਗੀਆਂ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਅੱਜ ਇਕ ਗੁਰੂ ਲੱਭੋ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮਿਲਣਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਹਿਲ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਦੀ ਇਕ ਝਲਕ ਇਕ ਵੈੱਬਸੀਰੀਜ਼ ਵਿਚ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਲ, ਸੂਰਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਵਚਨ ਨਾਲ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੋਟ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੋਹ ’ਚ ਖਿੱਚੇ ਚਲੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜਸ਼ਾਲਾ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਭਾਵ ‘ਮੋਡਸ ਓਪਰੇਂਡੀ’ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲ ਜਾਂ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਵਿਭਾਗ ਵਿਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਰੋਂਦੇ ਚਿਹਰੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਸਨਾਤਨ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ’ਤੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੰਕਟ ਦੇ ਬੱਦਲਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਗੁਰੂ, ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦਾ ਸਵੈ-ਘੋਸ਼ਿਤ ਸਰਵਉੱਚ ਨੇਤਾ, ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਅਖਬਾਰ ਜਾਂ ਟੀ.ਵੀ. ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਅਤੇ ਫੋਟੋ ਤਾਂ ਇਹ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰ ਛੂੰਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਾ ਹੈ।

ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਸ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਟੀ.ਵੀ. ਦੀਆਂ ਕਲਿੱਪਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਇਕ ਕਲਿੱਪਰ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜੀਭ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਮੰਤਰੀਆਂ, ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀਆਂ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਤੋਂ ਮਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ, ਸਨਾਤਨ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਯੋਗਤਾ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਰੰਗੀਨ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ, ਔਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਅਤੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਲਗਜ਼ਰੀ ਵਸਤਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਪਿਆਰ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਰਮਾਰ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਦਿਖਾਵਾ ਆਮ ਆਦਮੀ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦੁਆਰਾ ਕਮਾਈ ਗਈ ਪੂੰਜੀ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅੰਨ੍ਹੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨੂੰ ਭਗਤੀ ਦੇ ਭੇਸ ਵਿਚ ਧਾਰਨ ਕਰਕੇ, ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੇ ਡਰ ਅਤੇ ਆਫ਼ਤ ਦੇ ਡਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੇਟਾਂ ਵਜੋਂ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪੈਸਾ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਈ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਵੇਚ ਕੇ ਹੀ ਅਮੀਰ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਕੋਈ ਨਸ਼ਾ ਜਾਂ ਸ਼ੌਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਹ ਸ਼ਾਮਲ ਨਾ ਹੋਣ।

ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ : ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਸੀ ਪਰ 60 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਈ। ਸਾਰੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਭਵਿੱਖ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਗੁਣ ਦੇਖੇ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆਸ਼ਰਮ ਅਤੇ ਮੱਠ ਖੁੱਲ੍ਹਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ੇ ਵੱਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਖਾਂ ਮੀਟ ਲਈਆਂ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਸਕੂਲ, ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। 70 ਅਤੇ 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਸਫਲ ਹੁੰਦੇ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਜਿਵੇਂ ਆਰਥਿਕ ਅਪਰਾਧੀ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਾਲ ਧੋਖਾਦੇਹੀ ਕਰਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੇ ਇੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਫੜ ਲਈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਕਸ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।

ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠਣਾ ਹੈ: ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਇਕੋ ਇਕ ਹੱਲ ਹੈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਮੰਗ ਕਰਨਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਬਕ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲੀ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਜੋ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਚੰਗੀ ਅਤੇ ਮਾੜੀ ਛੋਹ ਬਾਰੇ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਨਾਤਨ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਫੈਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਭਰਮ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖਰਾ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਭਾਵ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਾਸਤਿਕ ਦੀ ਪਦਵੀ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਘਰ ਪਰਿਵਾਰ, ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਕਿਸੇ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਮਰਪਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ’ਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਬੰਧ ਤੋੜ ਦੇਣ, ਖੁਸ਼ੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਮੰਨ ਲਓ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਚ ਗਏ ਹੋ। ਬੱਚੇ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੌਰਾਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦੇਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਸਹੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ ਕਰਨਾ ਸਿੱਖ ਸਕਣ। ਇਹ ਵੀ ਨਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੋਵੇਗੀ।

- ਪੂਰਨ ਚੰਦ ਸਰੀਨ