ਟਰੰਪ ਟੈਰਿਫ ਡੀਲ ਹੁਣ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਹੀ

ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਟੈਰਿਫ ਡੀਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਲਈ ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣਾ ਕਿੰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਿਆਇਤਾਂ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਸਮੇਤ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਈ.ਵੀ. ਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਾਰਲੇ ਡੇਵਿਡਸਨ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲਾਂ ’ਤੇ ਟੈਕਸ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਕਪਾਹ ’ਤੇ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀ 11 ਫੀਸਦੀ ਦਰਾਮਦ ਡਿਊਟੀ ਨੂੰ ਜ਼ੀਰੋ ਕਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਰਿਆਇਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਬਹੁਤ ਨਰਮ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕੋਈ ਗਾਰੰਟੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕਦੋਂ ਬਦਲ ਜਾਵੇ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਬਿਹਾਰ ਨੂੰ ਦਾਅ ’ਤੇ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਟਰੰਪ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਟੈਰਿਫ ਵਧਾਉਣ ’ਤੇ ਹੇਠਲੀ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਉਲਟ ਫੈਸਲੇ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਨੂੰ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਯੁੱਧ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਟੈਕਸ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ ਹੋਣਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਗੁੰਜ਼ਾਇਸ਼ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਿਣਸਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਲਿਆਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਾਜ਼ਾ ਬਿਆਨ ਵਣਜ ਸਕੱਤਰ ਹਾਵਰਡ ਲੂਟਨਿਕ ਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਮੱਕੀ ਖਰੀਦਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖਪਤਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿਚ ਵੱਡੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਤੋਂ ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ ਖਰੀਦਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉੱਤਰੀ ਕੈਰੋਲੀਨਾ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨੇਟਰ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਦੀਵਾਲੀਆ ਹੋਣ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਕਦਮ ਦੂਰ ਹਨ। ਲੂਟਨਿਕ ਇਸ ਫਸਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਥੋਪਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।

50 ਕਰੋੜ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ, ਭਾਰਤ ਕਪਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਵੀ GM ਫਸਲ ਦਰਾਮਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੱਕੀ ਉਤਪਾਦਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਹ ਖੁਦ ਬਰਾਮਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਮੱਕੀ ਖਰੀਦਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਪਾਉਣਾ ਹੈ।

ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੱਕੀ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਮਰੀਕਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ’ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ ’ਤੇ ਜ਼ੀਰੋ ਟੈਕਸ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਸਾਫ-ਸਾਫ ਸ਼ਬਦਾਂ ’ਚ ਅਜਿਹਾ ਖੰਡਨ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਮੋਦੀ ਦੀ ਚੀਨ ਫੇਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਅਤੇ ਪੁਤਿਨ ਨਾਲ ਲੰਬੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭਾਰਤ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ ’ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਅਮਰੀਕਾ ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 25 ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਦੰਡਕਾਰੀ ਟੈਰਿਫ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਮੋਦੀ ਲਈ ਬਿਹਾਰ ਜਿੱਤਣ ਦਾ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਆਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਪਰ ਟਰੰਪ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸ ਨੇਤਾ ਦੀ ਨੱਸ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਦਬਾਉਣਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ।

ਇਹ ਚੰਗਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਰੂਸ ਨੂੰ ਵੀ ਮਝਧਾਰ ’ਚ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਸਕਦਾ। ਭਾਰਤ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ (ਟਰਬਾਈਨ, ਸੁਰੰਗ ਬੋਰਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਆਦਿ) ਤੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਚੀਨ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਚੱਲ ਸਕਦਾ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਨੇ ਚੁੰਬਕ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਾਰ ਅਤੇ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਉਦਯੋਗ ਢਹਿ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਸੀਮਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ’ਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਜਗ੍ਹਾ-ਜਗ੍ਹਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਣ ਲੱਗੇ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ।

ਤੇਜਸ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਜੀ. ਈ. ਦੇ ਇੰਜਣ ਸਪਲਾਈ ’ਤੇ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਦਾ ਇਕ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਲਈ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਖਰੀਦਣ ਵਿਚ ਵੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਟਕਰਾਅ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਰਸਤਾ ਲੱਭਣ ਵਿਚ ਸਿਆਣਪ ਦਿਖਾਉਣਗੇ।

ਕੁਝ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਚੋਣ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਜੇਕਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ ਤਾਂ ਦੋਸਤੀ ਆਤਮਘਾਤੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਿਖਰਲੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਖੁਦ ਇਹ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਇਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹਨ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਉਹ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਹੱਥ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਉਹ ਨਾਟੋ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਸ਼ਰਤੀਆ 100 ਫੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੀ ਰੂਸ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੋਹਰੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਦੀ ਟਰੰਪ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਕੋਈ ਤੋੜ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਵਿਜੇ ਵਿਦਰੋਹੀ