ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸਬੰਧ : ਗੇਂਦ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪਾਲੇ ’ਚ

ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸਬੰਧ : ਗੇਂਦ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪਾਲੇ ’ਚ

ਟਰੰਪ ਦੇ ਕੋਮਲ, ਨਰਮ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੁਝ ਹਲਕਿਆਂ ’ਚ ਅਮਰੀਕਾ-ਭਾਰਤ ਸੰਬੰਧਾਂ ’ਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਦਮ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਸਿਰਫ ਤੱਥਾਂ ਦਾ ਮੁੜ ਦੁਹਰਾਓ ਸੀ।

ਭਾਰਤ ਇਕ ਰਣਨੀਤਿਕ ਭਾਈਵਾਲ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਗੰਭੀਰ ਫਰਕ ਹਨ। ਸੰਖੇਪ ਵਿਚ, ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਗਲਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੋਈ ‘ਪਿਘਲਾਅ’ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ’ਤੇ ‘ਬਾਹਰ’ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਯੂਰਪ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਾਟੋ ਖਰਚ ’ਤੇ ਮੁੱਦੇ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ‘ਇਹ ਮਾਅਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਹਿਯੋਗੀ ਹਾਂ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।’

ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ’ਚ, ‘ਪਿਛੋਕੜ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ’ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਇਹ ਅਸਹਿਮਤੀ ਦਾ ਇਕ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਦਰਾਮਦ ਜ਼ੀਰੋ ਤੱਕ ਹੇਠਾਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਜਲਦਬਾਜ਼ੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਉਹ 20 ਫੀਸਦੀ ਜਾਂ ਸਾਰੇ ਰੂਸੀ ਬਰਾਮਦ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ। ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਹੈ ਇਕ ਸੰਤੋਖਜਨਕ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਕਮੀ, ਜੋ ਸੰਜੋਗ ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ।

ਕਿਵੇਂ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਦੋ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਗੇ, ਇਹੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰੇਗਾ। ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਗਲਤ ਹੈ ਕਿ ਪੀਟਰ ਨਵਾਰੋਧ ਟਰੰਪ ਜੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਉਸ ਦੀ ਮੂਲ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਰਲ-ਗੱਡ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਨਵਾਰੋ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਟਰੰਪ ਲਈ ਜੇਲ ’ਚ ਚਾਰ ਮਹੀਨੇ ਬਿਤਾਉਣ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਿਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਸਹਿਣ’ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਗੇਂਦ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪਾਲੇ ’ਚ ਹੈ। ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਦਬਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਨਤੀਜੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਟੀਮ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰੇਗੀ। ਪੁਰਾਣੇ ‘ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਝਿਜਕਾਂ’ ਦਾ ਵਰਣਨ ਨਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਮੰਡਰਾਅ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਮਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤ ਵਿਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ਹੈ, ਦੋਸਤ ਨਹੀਂ।

ਭਾਰਤ ’ਤੇ 50 ਫੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ ਪੜਾਅ 2 ਅਤੇ 3 ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਖਤਰੇ ਬਰਕਰਾਰ ਹਨ। ਟਰੰਪ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪੁਤਿਨ ’ਤੇ ਦਬਾਅ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਰੂਸੀ ਨੇਤਾ ਦਾ ਝੁਕਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮੂਡ ਨਹੀਂ ਦਿਸਿਆ।

ਐਤਵਾਰ ਤੱਕ ਟਰੰਪ ਰੂਸ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ’ਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਖਜ਼ਾਨਾ ਸਕੱਤਰ ਸਕਾਟ ਬੇਸੈਂਟ ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ-ਅਮਰੀਕਾ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਅਗਲੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਰੂਸੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ‘ਢਹਿ-ਢੇਰੀ’ ਹੋਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ।

ਜ਼ਮੀਨੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਗੰਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਚੋਣਾਂ ਨੇੜੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਜਪਾ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਇਕ ਨਿਰਣਾਇਕ ਜਿੱਤ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਭਾਰੀ ਜਿੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਆਦਿ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ।

ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣਾ ਸਿੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਵਿਗਾੜ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਵੀ, ਟਰੰਪ ਦਾ ਇਹ ਬਿਆਨ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ‘ਖਾਸ ਰਿਸ਼ਤਾ’ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ’ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਮੋਦੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਸੀ, ਟਰੰਪ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਵਿਚਾਰ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ-ਮੁਖੀ ਵਿਆਪਕ ਗਲੋਬਲ ਰਣਨੀਤਿਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸ ਨੇ ਬਣਾਇਆ?

ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਵਿਚ ਟਰੰਪ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਬਲੀ ਨਹੀਂ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜੋ ਮਿਲਿਆ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਮਾਰਕੋ ਰੂਬੀਓ, ਵਿਦੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੈਨੇਟ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੁਖੀ, ਜਾਂ ਖੁਦ ਨਾਸਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਇਆ ਹੋਵੇ। ਜਾਂ ਇਹ ਸਰਜੀਓ ਗੌਰ ਸੀ, ਜੋ ਟਰੰਪ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇਕ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਤਿਆਨਜਿਨ ਤੋਂ ਮਿਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਟਰੰਪ ਟੈਰਿਫਾਂ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿਚ ‘ਧੱਕਿਆ’ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜੁੜਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਪੁਤਿਨ, ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਅਦਾਰੇ ਨੂੰ ਚਿੰਤਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸਬੰਧ ਸਥਿਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਇਕ ਸੰਕੇਤ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਮੋਰਚਿਆਂ ’ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਲਾਸਕਾ ਦੇ ਫੋਰਟ ਵੇਨਰਾਈਟ ਵਿਖੇ ਅਜੇ ਵੀ ਜੰਗੀ ਅਭਿਆਸ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸੀਮਾ ਸਿਰੋਹੀ