ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਦੇ ਪਾਕਿ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਰਣਨੀਤਕ ਮੋਰਚਾ ਬਣਿਆ ਪੰਜਾਬ

ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 2025 ਵਿਚ 362 ਹਥਿਆਰ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2024 ਵਿਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰਫ਼ 81 ਸੀ। 2025 ਵਿਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ਲਈ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਡਰੋਨ ਕੋਰੀਅਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਸ ਵਾਧੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਧੂਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇੰਟਰ-ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (ਅਾਈ. ਐੱਸ. ਆਈ.) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਪੀ. ਓ. ਕੇ.) ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

ਖਾਲਿਸਤਾਨ ਐਕਸਟ੍ਰੀਮਿਜ਼ਮ ਮਾਨੀਟਰ (ਕੇ.ਈ.ਐੱਮ) ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅੰਕੜੇ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਸਤੰਬਰ 2025 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 246 ਹਥਿਆਰ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ 519 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 634 ਹਥਿਆਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ 540 ਪਿਸਤੌਲ, 7 ਰਾਈਫਲਾਂ, 4 ਰਿਵਾਲਵਰ, 4 ਬੰਦੂਕਾਂ, 49 ਹੈਂਡ ਗ੍ਰੇਨੇਡ, 3 ਆਰ.ਪੀ.ਜੀ., 7 ਚਾਕੂ, 5 ਆਈ. ਈ. ਡੀ., 11.77 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਆਰ.ਡੀ.ਐਕਸ. ਅਤੇ 14 ਅਣਪਛਾਤੇ ਹਥਿਆਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਨਾਲ ਹੀ 4,059 ਰਾਊਂਡ ਗੋਲਾਬਾਰੂਦ ਵੀ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 2024 ਵਿਚ ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ 519 ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ 2,203 ਕਾਰਤੂਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 186 ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ 499 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਅਤੇ ਘਾਤਕਤਾ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਵਾਧਾ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ 532 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸਰਹੱਦ ਡਰੋਨ ਯੁੱਧ ਲਈ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮੋਹਰੀ ਲਾਈਨ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। 13 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਤੱਕ, ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਨੇ 174 ਹਥਿਆਰ, 12 ਗ੍ਰੇਨੇਡ ਅਤੇ 10 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਸਫੋਟਕ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ 200 ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ। ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।

2024 ਵਿਚ 294 ਡਰੋਨ, 2023 ਵਿਚ 119, 2022 ਵਿਚ 22, 2021 ਵਿਚ ਇਕ, 2020 ਵਿਚ ਸੱਤ ਅਤੇ 2019 ਵਿਚ ਦੋ ਡਰੋਨ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਡਰੋਨ ਘੁਸਪੈਠ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮੱਗਲਰਾਂ ਨੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ, ਟਾਇਰ, ਟਿਊਬਾਂ ਅਤੇ ਤੈਰਾਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵਗਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਿਚ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਲਈ ਹੜ੍ਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ, 11-12 ਸਤੰਬਰ, 2025 ਨੂੰ, ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਸ ਨੇ ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਚਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚੋਂ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ਕੀਤੇ ਗਏ 43 ਪਿਸਤੌਲ, 38 ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਅਤੇ 2,317 ਕਾਰਤੂਸ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ।

ਜਾਂਚਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ, ਆਈ. ਐੱਸ. ਆਈ., ਖਾਲਿਸਤਾਨੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੱਬਰ ਖਾਲਸਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ (ਬੀ.ਕੇ.ਆਈ.) ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ, ਕੈਨੇਡਾ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਸਥਿਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੈਂਗਸਟਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡੂੰਘੇ ਸਬੰਧ ਹਨ। ਇਹ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਲਈ ਹਥਿਆਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਸਬੰਧ ਜਬਰੀ ਵਸੂਲੀ, ਟੀਚਾਬੱਧ ਹੱਤਿਅਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਗੈਂਗ ਹਿੰਸਾ ਨਾਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਪਰਾਧਿਕ ਗਿਰੋਹ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਲਈ ਪੈਦਲ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਜੋਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਈ. ਐੱਸ. ਆਈ. ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਆਫ਼ ਪੁਲਸ ਗੌਰਵ ਯਾਦਵ ਨੇ 14 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਸ ਨੇ 26 ਅੱਤਵਾਦੀ ਮਾਡਿਊਲਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਹੈ, 90 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ, ਵਿਸਫੋਟਕ ਅਤੇ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ 203 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੰਚਾਲਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਕੇ ਇੰਟਰਪੋਲ ਰਾਹੀਂ ਰੈੱਡ ਅਤੇ ਬਲੂ ਕਾਰਨਰ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਰੀ ਹਨ। ਲਗਾਤਾਰ ਡਰੋਨ ਘੁਸਪੈਠ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 9 ਅਗਸਤ, 2025 ਨੂੰ ਬਾਜ਼ ਅੱਖ (ਹਾਕ ਆਈ) ਨਾਂ ਦੀ ਇਕ ਐਂਟੀ-ਡਰੋਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।

ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ ਦੇ ਕੰਮ ਇਕ ਵਿਆਪਕ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਯੁੱਧ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਅੱਤਵਾਦ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ, ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਯੋਜਿਤ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰੌਕਸੀਆਂ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੇ ਇਕ ਬਹੁਪੱਖੀ ਖ਼ਤਰਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ, ਪੰਜਾਬ ਵੱਲ ਇਸਦਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਜ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਦੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿਚ ਅਗਲਾ ਰਣਨੀਤਕ ਮੋਰਚਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

- ਨਿਜੀਸ਼ ਐੱਨ.

(ਲੇਖਕ: ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਕੰਫਲਿਕਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ (ਆਈ.ਸੀ.ਐੱਮ.) ਵਿਖੇ ਰਿਸਰਚ ਐਸੋਸੀਏਟ)