ਇਸ ਸਖਸ਼ ਨੇ 27 ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ ''ਚ ਗੁਜਾਰੇ, ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਨੇ ਗਲੇ ਲਗਾ ਲਿਆ

ਅਫਰੀਕਾ— ਨੇਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਰੰਗਭੇਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਅਭਿਆਨ ਚਲਾਇਆ ਉਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਮਦੀਬਾ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ ਗਾਂਧੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਰੰਗਭੇਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਕੱਟ ਦਿੱਤੇ ਪਰ ਇੱਕ ਸੰਮਾਜਨਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਉਹ 27 ਸਾਲ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਰਹੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਹਾਰ ਨਾ ਮੰਨੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਆਪਣੇ ਸਮੱਰਥਕਾਂ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦਿੱਤੀ। ਜੀ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਪੂਰਵ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਰੰਗਭੇਦ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਿੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ ਇਸ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2009 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮਦਿਨ 18 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ 'ਮੰਡੇਲਾ ਦਿਵਸ' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਪਿਆਰੇ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੁਲਾਰੇ ਮੰਡੇਲਾ
ਨੇਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ 10 ਮਈ 1994 ਤੋਂ 14 ਜੂਨ 1999 ਤੱਕ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਹੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਰੰਗਭੇਦ ਦੀ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਭਰਪੂਰ ਕੰਮ ਕੀਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਾਇਆ। 1991 ਤੋਂ 1997 ਤੱਕ ਉਹ ਅਫਰੀਕਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਰਹੇ। ਨੇਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੰਗਭੇਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣਾ ਅਭਿਆਨ ਚਲਾਇਆ ਉਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲ 1990 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ ਭਾਰਤ ਰਤਨ  ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ। ਮੰਡੇਲਾ, ਭਾਰਤ ਰਤਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹੈ। ਸਾਲ 1993 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੋਬੇਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।
ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਉਹ 27 ਸਾਲ
ਰੰਗਭੇਦ ਵਿਰੋਧੀ ਸੰਘਰਸ਼  ਦੇ ਕਾਰਨ ਨੇਲਸਨ ਮੰਡੇਲਾ ਨੂੰ ਤੱਤਕਾਲੀਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 27 ਸਾਲ ਲਈ ਰਾਬੇਨ ਟਾਪੂ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਜੇਲ੍ਹ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਸ ਸੇਲ 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ 8 ਫੁੱਟ ਗੁਣਾ 7 ਫੀਟ ਦਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਟਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ 'ਤੇ ਉਹ ਸੋਂਦੇ ਸਨ। 
ਮੰਡੇਲਾ 'ਤੇ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਮੰਡੇਲਾ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਮੰਡੇਲਾ ਨੇ ਰੰਗਭੇਦ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣੇ ਅਭਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੁਹਿੰਮ 'ਚ ਅਜਿਹੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦਾ ਗਾਂਧੀ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਣ ਲਗਾ। ਇਹ ਵੀ ਰੋਚਕ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮੋਹਨਦਾਸ ਕਰਮ ਕੁਝ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਵੀ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਹੀ ਧਰਤੀ ਸੀ। ਜਿੱਥੇ ਰੰਗਭੇਦ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟ੍ਰੇਨ ਦੀ ਫਰਸਟ ਕਲਾਸ ਬੋਗੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਗਾਂਧੀ-ਜੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਿਸ ਆ ਕੇ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜਬਰਦਸਤ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਭੇਜ ਹੀ ਦਮ ਲਿਆ।
ਲੰਬੀ ਬੀਮਾਰੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਨੇਲਸਨ ਦੀ ਮੌਤ 2013 'ਚ 95 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਚ ਹੋਈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ 'ਚ 10 ਦਿਨ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੋਗ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।