ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਦੇ ਹੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਗਲ਼, ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀ

ਹੈਲਥ ਡੈਸਕ- ਸਵੇਰੇ ਉਠਦੇ ਹੀ ਗਲੇ 'ਚ ਸੁੱਕਾਪਣ ਜਾਂ ਖਰਾਸ਼ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ ਇਕ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਜੇ ਇਹ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵਧਦੀ ਜਾਂ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੌਸਮ ਜਾਂ ਥਕਾਵਟ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਸਰੀਰ ਦੀ ਕਿਸੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਗੜਬੜ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦਾ ਢੰਗ, ਕਮਰੇ ਦੀ ਹਵਾ, ਖੁਰਾਕ, ਹਾਈਡ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

1. ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣਾ – ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਣ

ਗਲੇ ਦੇ ਸੁੱਕੇਪਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਿੱਖਣ ਵਾਲਾ ਕਾਰਣ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਨੱਕ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਹਵਾ ਅੰਦਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੁੱਕੀ ਹਵਾ ਗਲੇ ਦੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਪਰਤ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਨੱਕ ਬੰਦ ਹੋਣਾ, ਨੱਕ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦਾ ਟੇਢਾ ਹੋਣਾ ਜਾਂ ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਇਸ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਜ੍ਹਾ ਹਨ। ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਾਲ ਗਲੇ 'ਚ ਜਲਣ, ਬਦਬੂਦਾਰ ਸਾਹ ਅਤੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

2. ਰਾਤ ਨੂੰ ਐਸਿਡ ਰਿਫਲਕਸ ਦਾ ਉੱਪਰ ਆ ਜਾਣਾ

ਕਈ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਸਵੇਰੇ ਗਲਾ ਸੁੱਕਣਾ ਅਤੇ ਜਲਣ ਐਸਿਡ ਰਿਫਲਕਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਪੇਟ ਦਾ ਤੇਜ਼ਾਬ ਈਸੋਫੈਗਸ (ਭੋਜਨ ਵਾਲੀ ਨਲੀ) ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਗਲੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਗਲੇ ਦੀ ਲਾਈਨਿੰਗ ਲਗਾਤਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 2024 ਦੀ NIH ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 20% ਰਿਫਲਕਸ ਮਰੀਜ਼ਾਂ 'ਚ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਲੈਰਿੰਗੋਫੈਰਿੰਜੀਅਲ ਰਿਫਲਕਸ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚ ਛਾਤੀ 'ਚ ਜਲਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਪਰ ਗਲਾ ਲਗਾਤਾਰ ਸੁੱਕਦਾ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨਾ ਆਵਾਜ਼ ਭਾਰੀ ਹੋਣ ਅਤੇ ਇਨਫਲੇਮੇਸ਼ਨ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਣ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

3. ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਸੁੱਕੀ ਹਵਾ

ਜੇ ਦਿਨ ਭਰ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਪੀਆ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ AC/ਹੀਟਰ 'ਚ ਸੌਂਣ ਨਾਲ ਗਲੇ ਦੀ ਨਮੀ ਘਟ ਕੇ ਸੁੱਕਾਪਣ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ResearchGate ਦੀ ਇਕ ਸਟਡੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹਲਕੀ ਡਿਹਾਈਡ੍ਰੇਸ਼ਨ ਵੀ ਲਾਰ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਲਾ ਹੋਰ ਵੀ ਸੁੱਕਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਹ ਹਾਲਤ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਬਣੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਗਲੇ 'ਚ ਜਲਣ, ਖਰਾਸ਼, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਵੇਰੇ ਖੰਘ ਆਉਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਮਰੇ 'ਚ ਹਿਊਮਿਡਿਫਾਇਰ ਵਰਤਣਾ, ਪਾਣੀ ਵਧ ਪੀਣਾ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੋਸਾ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਇਸ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।

4. ਖਰਾਟੇ ਅਤੇ ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਦੇ ਸੰਕੇਤ

ਜੇ ਗਲੇ ਦੇ ਸੁੱਕੇਪਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਵੇਰੇ ਥਕਾਵਟ, ਖਰਾਟੇ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹ ਰੁਕਣ ਵਾਲੇ ਮੁਲਾਇਮ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹ ਦੀ ਨਲੀ ਹਿੱਸੇਵਾਰ ਜਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਇਲਾਜ ਦੇ, ਇਹ ਦਿਲ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਥਕਾਵਟ ਵਾਂਗੂ ਗੰਭੀਰ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ।

5. ਐਲਰਜੀ ਅਤੇ ਪੋਸਟ-ਨੇਜ਼ਲ ਡ੍ਰਿਪ

ਮੌਸਮੀ ਐਲਰਜੀ, ਧੂੜ, ਪਰਾਗਕਣ ਜਾਂ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਐਲਰਜੀ ਗਲੇ 'ਚ ਰਾਤ ਦੌਰਾਨ ਮਿਊਕਸ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਊਕਸ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗਲੇ 'ਚ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਵੇਰੇ ਗਲੇ 'ਚ ਖਰਾਸ਼ ਅਤੇ ਸੁੱਕਾਪਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਇਹ ਹਲਕੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਹੋਰਾਂ 'ਚ ਖੰਘ, ਬਦਬੂਦਾਰ ਸਾਹ ਅਤੇ ਗਲੇ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਜਲਣ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

6. ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ

ਐਂਟੀਹਿਸਟਾਮਿਨ, ਐਂਟੀਡਿਪ੍ਰੈਸੈਂਟ ਅਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਦਵਾਈਆਂ ਲਾਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗਲਾ ਰਾਤ ਭਰ ਸੁੱਕਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ। NIH ਮੁਤਾਬਕ ਸੈਂਕੜਿਆਂ ਦਵਾਈਆਂ 'ਡ੍ਰਾਈ ਮਾਉਥ' ਅਤੇ 'ਡ੍ਰਾਈ ਥਰੋਟ' ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨਵੀਂ ਦਵਾਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਲੱਛਣ ਵੇਖੋ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਕੀ ਕਰੀਏ? ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਘਰੇਲੂ ਉਪਾਅ

• ਦਿਨ ਭਰ ਪਾਣੀ ਵਧ ਪੀਓ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੌਂਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ।
• ਨਵੀਂ ਦਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੱਛਣ ਵਧਣ ’ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰੋ।
• ਕਮਰੇ 'ਚ ਹਿਊਮਿਡਿਫਾਇਰ ਜਾਂ ਨਮੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਰੱਖੋ।
• ਨੱਕ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਾਓ; ਨੱਕ ਜਾਮ ਹੋਣ ’ਤੇ ਸਟੀਮ ਲਵੋ।
• ਰਾਤ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਖਾਣਾ ਖਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਐਸਿਡ ਰਿਫਲਕਸ ਨਹੀਂ ਵਧੇ।
• ਜੇ ਗਲੇ ਦਾ ਸੁੱਕਾਪਣ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਨਾ ਘਟੇ, ਤਾਂ ਥਾਇਰਾਇਡ ਜਾਂ ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਨੋਟ– ਇਹ ਆਰਟੀਕਲ ਸਿਰਫ਼ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੋਈ ਵੀ ਉਪਾਅ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖਾ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਲਓ।