ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਚ ਭੰਗ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਕਿਉਂ? ਜਾਣੋ ਧਰਮ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਕੀ ਹੈ ਸੁਮੇਲ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਭਾਰਤੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕਾਫ਼ੀ ਦਿਲਚਸਪ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੋ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ ਇਕ ਹੈ ਗੁਜਿਆ (ਦੂਜਾ) ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਠੰਡਾਈ। ਠੰਡਾਈ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਡਰਿੰਕ ਹੈ ਜੋ ਸਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਵਾਦ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਲਈ ਵਧੀਆ ਖੁਰਾਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।  ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹੋਲੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਭੰਗ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਰੰਗਪੰਚਮੀ 2021 ਤਰੀਖ਼ : ਰੰਗਪੰਚਮੀ ਕਦੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਸਹੀ ਤਰੀਖ਼ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ

ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਨ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਭਾਵ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ ਹੋਲੀ ਜਾਂ ਧੂਲੇਂਡੀ ਵਜੋਂ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਈ ਦੂਜ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੋਲੀ ਇਥੇ ਹੀ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਹੋਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਰੰਗਪੰਚਮੀ ਤੱਕ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਕੋਵਿਡ -19 ਕਾਰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਹੋਲੀ ਸੀਮਤ ਰਹੇਗੀ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਹੋਲੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜਨਤਕ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਐਮ.ਪੀ. ਵਿਚ ਭੰਗ ਦੇ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ ਠੇਕੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਹਨ। 

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : IRCTC ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੈਕੇਜ ਤਹਿਤ ਕਰੋ 4 ਧਾਮਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ, 3 ਸਟਾਰ ਹੋਟਲ ਵਰਗੀਆਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ

ਭੰਗ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਲੀ ਦਾ ਸਬੰਧ

ਹੋਲੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੰਗ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਭੰਗ ਦਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਪਰ ਹੋਲੀ ਨਾਲ ਭੰਗ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ, ਸ਼ਿਵ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੋਈ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜੀ ਕਹਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। 
ਇੱਕ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਿਵ ਸੰਨਿਆਸੀ(ਵੈਰਾਗ) ਵਿਚ ਸਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਧਿਆਨ ਸਿਮਰਨ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਸਨ। ਪਾਰਵਤੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਤਪੱਸਿਆ ਨੂੰ ਤਿਆਗਣ ਅਤੇ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਣ। ਕਾਮਦੇਵ ਨੇ ਇੱਕ ਫੁੱਲ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਤੀਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਪ ਭੰਗ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਭੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਘਰੇਲੂ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਵਾਪਸੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਥਾਵਾਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। 

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਹੋਲਿਕਾ ਦਹਿਨ 'ਤੇ ਨਾ ਕਰੋ ਇਹ ਗ਼ਲਤੀ, ਲੱਕੜਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਬਾਰੇ

ਇਕ ਹੋਰ ਘੱਟ ਸੁਣਨ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਭੰਗ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਭਗਤ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੀਰਨਯਕਸ਼ਯਪ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਰਸਿੰਘ ਬਹੁਤ ਨਾਰਾਜ਼ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਅੱਧੇ ਸ਼ੇਰ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਪੰਛੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਿਆ। ਭੰਗ ਅਤੇ ਹੋਲੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੀ ਵੀ ਇਕ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। 

ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਮੰਥਨ ਵੇਲੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਮੰਦਾਰ ਪਹਾੜ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਬੂੰਦ ਤੋਂ ਇਕ ਪੌਦਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੁਣਾਂ ਵਾਲਾ ਭੰਗ ਦਾ ਪੌਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਬਦਾਮ, ਪਿਸਤਾ ਅਤੇ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਦੇ ਨਾਲ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਭੰਗ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਠੰਡਾਈ ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਡ੍ਰਿੰਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿਚ ਭੰਗ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਹੋਲੀ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਮਠਿਆਈ, ਪਕਵਾਨ ਅਤੇ ਪਾਨ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਭੰਗ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਣ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Vasant Purnima 2021 : ਵਸੰਤ ਪੂਰਨੀਮਾ ਅੱਜ, ਜਾਣੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਕਾਮਦੇਵ ਦੀ ਕਥਾ

ਨੋਟ - ਇਸ ਖ਼ਬਰ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਕੁਮੈਂਟ ਬਾਕਸ ਵਿਚ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰੋ।