ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਮਹਿੰਗੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਵਧਦਾ ਰੁਝਾਣ

ਸ਼੍ਰੀਨਾਥ ਸ਼੍ਰੀਧਰਨ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ’ਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਰੱਝੇ-ਪੁੱਜੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਆਹਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਦੇ ਵਧਦੇ ਰੁਝਾਨ ’ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ’ਤੇ ਹਾਂਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਆਹਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ’ਚ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਸਮਾਗਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ’ਚ ਬਣੇ ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣ ਦੀ ਵੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਸਾਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਆਰਥਿਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਉੱਚ ਬਜਟ ਵਾਲੇ ਵਿਆਹ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਮਾਨਨਵਾਜ਼ੀ ਲੜੀਆਂ ਵੀ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਆਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹਯਾਤ ਅਤੇ ਸ਼ੇਰੇਟਨ ਵਰਗੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਹੋਟਲ ਲੜੀਆਂ ’ਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਭਾਰਤੀ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ’ਚ ਭਾਰਤ ’ਚ ਵਿਆਹ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਗਿਣਤੀ ਹੈ। ਅਕਸਰ, ਭਾਰਤ ’ਚ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਆਹ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵਿਦੇਸ਼ ’ਚ ਵਿਆਹ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਵਧੇਰੀਆਂ ਕਲਾਤਮਕ ਵਸਤੂਆਂ, ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਦੀ ਖਰੀਦਦਾਰੀ, ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਲਈ ਤੋਹਫੇ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਗਹਿਣੇ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਪੰਡਿਤਾਂ, ਮਹਿੰਦੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਵਰਗੇ ਸਮਾਗਮ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੱਕ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ’ਚ ਕੁਝ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਵਿਆਹ ਅਸਲ ’ਚ ਘਰੇਲੂ ਵਿਆਹ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੇ ਹਨ।

ਵੱਧ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੀ ਭਾਲ ’ਚ, ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਆਧੁਨਿਕ ਮਹਿਮਾਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰੰਪਰਾ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇੱਛਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਨ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਲਈ ਹੈ, ਚੁੱਭਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਖਾਸ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯਾਦਾਂ ਘੜਨ ਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦਾ ਸੰਪੰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਵਰਗ ਵਿਆਹ ਵਰਗੇ ਜੀਵਨ-ਮੀਲ ਦੇ ਪੱਥਰ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ‘ਦਿਲਵਾਲੇ ਦੁਲਹਨੀਆ ਲੇ ਜਾਏਂਗੇ’ ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ’ਚ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਰੇ-ਭਰੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ, ਬਰਫ ਨਾਲ ਢਕੇ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਪੁਰਾਤਨ ਝੀਲਾਂ ਨੇ ਇਕ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ਬੁਣੀ ਹੈ ਜੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਵਧਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਦੇਸ਼ ’ਚ ਵਿਆਹ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ’ਚ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮਾਗਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਾਫਟ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ, ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਇਹ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਬਰਾਮਦ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਨਾ ਜਾਵੇ ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਆਹ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਤੱਕ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਹੋਰ ਆਯੋਜਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਅਕਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜੀ-20 ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਡੇ ਕੁਝ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਘੱਟ-ਆਦਰਸ਼ ਨਾਗਰਿਕ ਮੁੱਢਲੇ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੂਲ ਮਾਹੌਲ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਪਿਆ।

ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੌਕਿਆਂ ’ਤੇ ਫੈਸ਼ਨੇਬਲ ਪਹਿਰਾਵਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਚਾਹਵਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਦੱਸਣ ’ਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਕੇ ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਤੀਤ ਤੋਂ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਵਾਨਗੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਿਆਸੀ ਆਗੂ ਗਰੀਬੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਲਾਭ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਆਯੋਜਿਤ ਭਾਰਤੀ ਵਿਆਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੀਆਂ ਖਾਹਿਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ ਸਗੋਂ ਉਹ ਸਾਡੇ ਆਰਥਿਕ ਉਭਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਫੈਲਾਉਣ ਦਾ ਇਕ ਸਾਧਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਆਹ ਖਰਚ ਰਾਹੀਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਰੁਪਏ ਦੀ ਨਰਮ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਵੱਲ, ਜਿਸ ਨੇ ਜਾਪਾਨੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਸੈਲਾਨੀ ਖਰਚ ਨੂੰ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਇੰਨਾ ਹਰਮਨਪਿਆਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਇਕ ਹੋਰ ਚੈਨਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੂਟਨੀਤੀ ਸਥਾਪਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ। ਭਾਰਤੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਆਹ ਔਖੇ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਡੀ ਆਰਥਿਕ ਕਹਾਣੀ ’ਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਲ ’ਚ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਸਮਝ (ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਨਜ਼ਰੀਏ) ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ’ਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿਆਹ ਇਕ ਦੋਹਰੇ ਯੰਤਰ ਵਜੋਂ ਉਭਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ, ਸਗੋਂ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰ ’ਚ ਵੀ ਅਸਰ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।