ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ‘ਓਵਰ ਥਿੰਕਿੰਗ’ ਦੀ ਖਤਰਨਾਕ ਆਦਤ ਤੋਂ

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਈ ਹਾਲੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਦੀ ਆਦਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਇਕ ਵੱਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੀ ਸਾਡਾ ਸਮਾਜ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ? ਆਓ ਇਸ ਦੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝੀਏ।

ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣਾ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਮਾਨਸਿਕ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕੋ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸੋਚਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਦੀ ਹੱਦ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਵੀ ਸੋਚਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੋਚਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਹੀ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁਭਾਅ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸੁਭਾਅ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣਾ ਅਕਸਰ ਚਿੰਤਾ, ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਲੈਣ ਵਿਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।

ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਦੀ ਆਦਤ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚ ਕੁਝ ਬਦਲਾਅ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵਿਚਾਰ ਜਾਂ ਸਮੱਸਿਆ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਇਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮਾਂ ਹੱਦ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, 10-15 ਮਿੰਟ ਸੋਚੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕੰਮ ਪੂਰਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ, ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਮੌਜੂਦਾ ਪਲ ’ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰ ਸਕੋ ਅਤੇ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿ ਸਕੋ। ਆਪਣੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਡਾਇਰੀ ਵਿਚ ਲਿਖੋ। ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਇਕ ਸੂਚੀ ਬਣਾਓ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰੋ। ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰਾਤਮਕ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ। ਨਾਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿਓ ਅਤੇ ਸਾਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋ।

ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਭਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰੋ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਮਝਾਓ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੋ। ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਓ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰੋ। ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੀਚੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰੋ। ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਰਹਿਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਸਰਤ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਆਪਣੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਤਜਰਬੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਤੁਹਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰਾਤਮਕ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿਚ ਲੈ ਜਾਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿਚ ਗੀਤਾ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੋਚਣ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।

ਡਾ. ਵਰਿੰਦਰ ਭਾਟੀਆ