ਬ੍ਰਿਟੇਨ ’ਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪਹਿਲੀ ‘ਏ. ਆਈ.’ ਕਲਾਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਛਿੜੀ ਬਹਿਸ

ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅਧਿਆਪਕ ਰਹਿਤ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (ਏ. ਆਈ.) ਕਲਾਸ ਇਕ ‘ਅਪਵਾਦ’ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਲਾਭਾਂ ਅਤੇ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ (ਯੂ. ਸੀ. ਐੱਲ.) ਦੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰੋਜ਼ ਲੂਕਿਨ, ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ’ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਇਕ ‘ਅਪਵਾਦ’ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਲਾਸਰੂਮਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਏ. ਆਈ. ਸਿਸਟਮ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕੋਰਸ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਬਾਰੇ ਫੀਡਬੈਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸੈਂਟਰਲ ਲੰਡਨ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ‘ਡੇਵਿਡ ਗੇਮ ਕਾਲਜ’, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਜੀ. ਸੀ. ਐੱਸ. ਈ. ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਟਰਾਇਲ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ’ਚ ਏ. ਆਈ. ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮੁੱਖ ਸਿਲੇਬਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ 16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਅਧਿਆਪਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ’ਚ ਏ. ਆਈ. ਵਲੋਂ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਏ. ਆਈ. ਇਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਵੱਖਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ। ਸਹਿ-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਜੌਨ ਡਾਲਟਨ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ‘ਚੁਸਤ’ ਬਣਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੀਰ ਸਟਾਰਮਰ ਨੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੂੰ ਏ. ਆਈ. ਵਿਚ ਇਕ ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਐਲਾ’ ਨਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਲੈਸਨ ਅਸਿਸਟੈਂਟ (ਪਾਠ ਸਹਾਇਕ) ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਡੇਵਿਡ ਗੇਮ ਕਾਲਜ ਦੇ ਕਲਾਸਰੂਮ ਵਿਚ ਅਸਲ ਜੀਵਨ ਦੇ ‘ਅਧਿਆਪਨ ਕੋਚ’ ਹਨ ਜੋ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਯੋਗ ਹਨ ਪਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਹ ਏ. ਆਈ. ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾ ਸਮੱਗਰੀ ਜਾਣਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋਣ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹਿਸ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਖਰਤਾ ਵਰਗੇ ਨਰਮ ਹੁਨਰਾਂ (ਸਾਫਟ ਸਕਿੱਲਜ਼) ਵਿਚ ਵੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਡਾਲਟਨ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਸ ਵੇਲੇ 7 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਕ ਕੋਚ ਰੱਖਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ। ਇਹ ‘ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਛਾਲ’ ਹੈ। ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾਲਟਨ ਨੇ ਏ. ਐੱਫ. ਪੀ. ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਏ. ਆਈ. ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਇਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਇਕ ਔਸਤ ਅਧਿਆਪਕ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਏ. ਆਈ. ’ਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗੀ।’’

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ (ਯੂ. ਸੀ. ਐੱਲ.) ’ਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਰੋਜ਼ ਲੁਕਿਨ, ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿਚ ਏ. ਆਈ. ’ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਏ. ਆਈ. ਇਕ ‘ਬਾਹਰੀ’ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਲਾਸਰੂਮਾਂ ਵਿਚ ਭਵਿੱਖ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਲੁਕਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ‘ਅਸੰਭਵ’ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭੂਮਿਕਾ ਕੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਲੁਕਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣਾ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਰਖਾਂਗੇ ਤਦ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਾਂਗੇ ਕਿ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।’’

15 ਸਾਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਮਾਸਾ ਅਲਡਾਲਾਟੇ ਨੂੰ ਏ. ਆਈ. ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਿਗਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਇਕ ਘੁੰਮਣ ਵਾਲੀ ਕੁਰਸੀ ’ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਸ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ।’’

ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਕਲਾਸਰੂਮ ਦੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ? ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, ‘‘ਨਹੀਂ, ਅਸਲ ਵਿਚ ਨਹੀਂ।’’ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੋਕ ਕਲਾਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਕੀਮਤਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਤਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਸੌਖਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, ‘‘ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਸੀ ਕਿ ਏ. ਆਈ. ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਇਸ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਾਲੇਗਾ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਲਈ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਇਕ ਅਧਿਆਪਕ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਾਹਿਰ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਕਰ ਗਿਆ। ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਸ ਕੰਮ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦਿਓ ਅਤੇ ਇਹ ਸਮਝ ’ਚ ਆ ਜਾਵੇਗਾ।’’

ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀਆਂ 2 ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਯੂਨੀਅਨ (ਐੱਨ. ਈ. ਯੂ.) ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਡਿਜੀਟਲ ਟੂਲਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇਣ ’ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਧਿਆਨ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੈ ਪਰ ਐੱਨ. ਈ. ਯੂ. ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਡੈਨੀਅਲ ਕੇਬੇਡੇ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕੂਲਾਂ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਆਈ. ਟੀ. ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਲੁਕਿਨ ਨੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਕਿੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਠੋਸ ਸਬੂਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਏ. ਆਈ. ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ।