... ਪਰ ਚੀਨ ਹੈ ਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਮੰਨਦਾ ਨਹੀਂ

ਇਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਚੀਨ ਆਪਣੇ ਦੋ ਮੋਰਚੇ ਖੋਲ੍ਹਣ 'ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਚੀਨ ਆਪਣੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਡਰਾ-ਧਮਕਾ ਕੇ ਤਾਇਵਾਨ ਨੂੰ ਕਰਾਰੀ ਚਪੇੜ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਦਾ ਮਨ ਨਹੀਂ ਭਰਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੱਖਣੀਤਮ ਭਾਰਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹੀਂ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਚੀਨ ਡਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਰਮਿਆਨ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਹਾਟਲਾਈਨ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਤਾਇਵਾਨ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਚੀਨ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਨੇੜੇ ਆਪਣੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਉਡਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੱਦਾਖ 'ਚ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਥਿਤੀ ਸੁਧਰਨ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਚੀਨ ਨੇ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਅਤੇ ਲੁਹਾਂਤਸੇ 'ਚ ਖੋਤਾਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਲਈ ਨਵੇਂ ਰਨਵੇ, ਹੈਲੀਪੈਡ, ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਅਤੇ ਪੁਲਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਹਵਾਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਦੇ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਈ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਜੇ-11ਬੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦ ਦੇ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਉਡਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਉਕਸਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਚੀਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨ ਰਿਹਾ, ਇਸ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਕਾਂਫਿਡੈਂਸ ਬਿਲਡਿੰਗ ਲਾਈਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਚੀਨ ਇਸ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ, ਡਰੋਨਾਂ ਅਤੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ 'ਤੇ ਸਖਤ ਮਨਾਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੋਵੇਂ ਇਸ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੋਸਟਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਲਿਆਏ ਸਨ। ਚੀਨ ਦੀ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 'ਚ ਕੋਈ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਬਾਅਦ 'ਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਮਿਗ-29 ਅਤੇ ਮਿਰਾਜ 2000 ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਫਰ ਜ਼ੋਨ 'ਚ ਉਡਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ।
ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਜਵਾਬੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿੰਨੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਅਸਮਾਨ 'ਚ ਉਡਾਣ ਭਰਦੇ ਹੋਏ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਹਰਕਤ ਦਾ ਮੂੰਹਤੋੜ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਡਰ ਗਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਅਜਿਹੇ ਜਵਾਬ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿੱਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਹਾਟਲਾਈਨ ਫੋਨ ਸੇਵਾ ਜਲਦੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਚੀਨ ਦੀ ਭੜਕਾਹਟ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸਮਝਦਿਆਂ ਭਾਰਤ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕੋਈ ਭਿਆਨਕ ਹਮਲਾ ਨਾ ਕਰੇ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੀਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਾਈਵਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਤਾਈਵਾਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵੀ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਤਾਈਵਾਨ ਮਾਈਕ੍ਰੋਚਿਪਸ ਅਤੇ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰਾਂ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ 'ਚ ਤਾਈਵਾਨ ਦਾ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਸਕਦਾ।
ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਰਾਏ 'ਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੋਰਚਾ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਚੀਨ ਦੀ ਮੂਰਖਤਾ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਰਾਏ 'ਚ, ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜਵਾਬ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਫੌਜ ਡੇਟਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਯੁੱਧ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕੀ ਭਾਰਤ ਇਸ ਵਾਰ ਬਦਲਾ ਲਵੇਗਾ ਤੇਜ਼ ਜਾਂ ਹੌਲੀ? ਉਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਐਲ.ਏ.ਸੀ. ਪਰ ਚੀਨ ਅੱਗੇ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਬਣਾਏਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਹਥਿਆਉਣੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਦੇਸ਼ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਚੀਨ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸਾਮਰਾਜ 'ਚ ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ, ਟਾਪੂ ਉਸ ਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਸੀ।
ਹਾਟਲਾਈਨ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਿਸੇ ਹਵਾਈ ਗਤੀਵਿਧੀ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਉਹ ਆਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਦਰਜ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਹਾਟਲਾਈਨ 'ਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਕੇ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਦੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਐਲ.ਏ.ਸੀ. ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਭਾਰਤ ਆਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਆਪਣਾ ਵਿਰੋਧ ਦਰਜ ਕਰਵਾਏਗਾ, ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਨੇ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਹੋਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇਗਾ।
ਹਾਟਲਾਈਨ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਚੀਨ ਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਵੀ ਜੰਗ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਪਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਵੱਲੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੜਕਾਹਟ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਹੁਣ ਇਹ ਦੇਖਣਾ ਬਾਕੀ ਹੈ ਕਿ ਹਾਟਲਾਈਨ ਸੇਵਾ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀ ਇਹ ਅਸਲ 'ਚ LAC ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਇਹ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ?