ਸਿਵਲ ਅਤੇ ਫੌਜ ਵਿਚ ਈਸਾਈਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਕਿਉਂ ਘਟ ਰਹੀ

ਦਾਦਰ (ਕੇਂਦਰੀ ਮੁੰਬਈ) ਵਿਚ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਚਰਚ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਜਦੋਂ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨੇ ਸੱਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟਾਪੂਆਂ ਵਾਲੇ ਇਕ ਤੱਟਵਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਨਾਗਰਿਕ ਚਰਚ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ‘ਪੁਰਤਗਾਲੀ’ ਸ਼ਬਦ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਮਸ਼ਹੂਰ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਰਕੀਟੈਕਟ, ਚਾਰਲਸ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਚਰਚ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਹੁਣ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੇ ਸਮਾਰਕ ਵਜੋਂ ਉੱਥੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ।

ਚਾਰਲਸ ਮੇਰੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਐਡਗਰ ਦਾ ਸਹਿਪਾਠੀ ਸੀ ਜੋ ਮੇਰੇ ਤੋਂ 2 ਸਾਲ ਛੋਟਾ ਸੀ। ਸੁਨੀਥ ਰੌਡਰਿਗਜ਼ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਆਰਮੀ ਚੀਫ਼ ਬਣਿਆ, ਇਕ ਹੋਰ ਸਹਿਪਾਠੀ ਸੀ। ਇਤਫਾਕਨ, ਐਡਗਰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1946 ਵਿਚ ਧੋਬੀ ਤਲਾਅ ਦੇ ਸੇਂਟ ਜ਼ੇਵੀਅਰ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਜਮਾਤ ਸੱਚਮੁੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਸੀ।

ਇਸ ਲਈ, ਜਦੋਂ ਦਾਦਰ ਦੀ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਚਰਚ ਦੇ ਪੈਰਿਸ਼ ਪਾਦਰੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਚਰਚ ਦੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ’ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਉਮਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਅਪਾਹਜਤਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਜਨਤਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਮੇਰੀ ਝਿਜਕ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਸੱਦਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।

ਉਹ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਲਗਭਗ 300 ਪੈਰਿਸ਼ੀਅਨ ਇਕ ਸੀਮਤ ਜਗ੍ਹਾ ਵਿਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਹਰ ਭਾਗੀਦਾਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ’ਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੈਰਿਸ਼ ਪਾਦਰੀ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 78 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਈਸਾਈ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕੀਤਾ।

ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਆਰਚਡਾਇਓਸਿਸ ਦੇ ਲਗਭਗ 100 ਪੈਰਿਸ਼ਾਂ ਵਿਚ 15 ਅਗਸਤ ਅਤੇ 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਉਣ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਈਸਾਈ ਸੱਚੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਹਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ’ਤੇ ਮਾਣ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸੇਦਾਰ ਹਨ।

ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਚ ਈਸਾਈ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ਾਸਨ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਵਜੋਂ ਉਭਰੇ ਹਨ। ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰਪਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਸਭਾ ਵਿਚ ਸਿਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੇਵਕਾਂ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ) ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਯਿਸੂ ਮਸੀਹ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੇ ਪੈਰ ਧੋਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

ਇਹ ਦੁਖਦਾਈ ਹੈ ਕਿ ਸਿਵਲ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਦੋਵਾਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ’ਚ ਈਸਾਈਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੈਰਿਸ਼ ਪਾਦਰੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਇਸ ਘਟਨਾਚੱਕਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੋਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੋਵੇਗਾ। ਈਸਾਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਮੇਰੇ ਰਾਜ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ।

ਗੁਜਰਾਤ ਵਿਚ ਵੀ, ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ 2 ਵਾਰ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਦੋਸਤਾਨਾ ਅਤੇ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਸਿਰਫ ਮੈਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ! ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਦੇਸ਼ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਫਰਜ਼ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕਰਨੀ ਪਈ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਰੈਂਕ ਵਿਚ ਵਰਚੁਅਲ ਕਟੌਤੀ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ।

ਮੈਂ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਡੀ. ਜੀ. ਪੀ. ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਇਹ ਇਕੋ ਇਕ ਮੌਕਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲਗਭਗ ਡਿਮੋਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਪੁਲਸ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਡੀ. ਜੀ. ਪੀ.) ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦੇ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿਚ ਇਕ ਫਿਰਕੂ ਸਮੱਸਿਆ ਅਤੇ ਇਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਇਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ। 1987 ਵਿਚ, ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਪੁਲਸ ਮੁਖੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿਚ, ਮੌਜੂਦ ਡੀ. ਜੀ. ਪੀ. ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜਦ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਰਿਬੈਰੋ ਦਾ ਨਾਂ ਹੀ ਕਿਉਂ ਸੁਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਮੈਂ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਛਾਣ ਕੁਝ ਵੀ ਹੋਵੇ, ਸਾਡੇ ਮਹਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਨਾ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮੈਂ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਈਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਜਾਂ ਪੁਲਸ ਅਹੁਦਿਆਂ ਲਈ ਅਣਦੇਖਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਸੇ ਦਾ ਨੱਕ ਵੱਢਣ ਵਰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ!

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਈਸਾਈਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਿੰਦੂਤਵ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਦੀ ਇਕੋ ਇਕ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਗਰੀਬਾਂ, ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਦੇ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਮੈਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੋਈ ਵੀ ਆਈ. ਏ. ਐੱਸ. ਜਾਂ ਆਈ. ਪੀ. ਐੱਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ’ਤੇ ਈਸਾਈਆਂ ਦਾ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ।

ਹਿੰਦੂਤਵਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸ਼ਾਖਾ, ਬਜਰੰਗ ਦਲ ਵੱਲੋਂ ਨਫ਼ਰਤ ਫੈਲਾਉਣ ਦੇ ਇਕ ਹਾਲੀਆ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ, ਕੇਰਲਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬਜ਼ੁਰਗ ਨਨਾਂ ’ਤੇ ਤਿੰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ‘ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ’ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਨਾਂ ’ਤੇ ‘ਮਨੁੱਖੀ ਸਮੱਗਲਿੰਗ’ ਦਾ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ!

ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਪਿਛਲੇ 11 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਹੀ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਫਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ‘ਕੁਝ ਨਹੀਂ’ ਕੀਤਾ। ਮੈਂ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਆਈ ਹੋਵੇ।

ਜੂਲੀਓ ਰਿਬੈਰੋ (ਸਾਬਕਾ ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ. ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਸਾਬਕਾ ਆਈ.ਪੀ.ਐੱਸ. ਅਧਿਕਾਰੀ)