ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਭਾਈਵਾਲੀ ’ਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਦਹਾਕਾ

ਪਿਛਲੇ 10 ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਵਿਚ ਵਰਨਣਯੋਗ ਤਬਦੀਲੀ ਆਈ ਹੈ, ਜੋ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭਾਈਵਾਲੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 3 ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀਆਂ ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ, ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਜੋਅ ਬਾਈਡੇਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਪੀ. ਐੱਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਥਿਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ, ਜੋ ਇਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਗੱਠਜੋੜ ਵਿਚ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਕੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭੂ-ਸਿਆਸਤ, ਭੂ-ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਬੰਧ ਦਾ ਆਧਾਰ ਅਹਿਮ ਅਤੇ ਉਭਰਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ (ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਐਂਡ ਐਮਰਜਿੰਗ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ) (ਆਈ. ਸੀ. ਈ. ਟੀ.) ’ਤੇ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ (ਏ. ਆਈ.), ਕੁਆਂਟਮ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਅਤੇ ਸਪੇਸ ਐਕਸਪਲੋਰੇਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਸਗੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਇਸਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਗੇ।

ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਰਾਕ ਓਬਾਮਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ‘ਮੇਜਰ ਡਿਫੈਂਸ ਪਾਰਟਨਰ’ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਿਆ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਸੰਸਥਾਗਤ ਰੂਪ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਖਿਆ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਆਖਰੀ ਹੱਦ ਪੁਲਾੜ ’ਤੇ ਵੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ ਹੈ। 2014 ਵਿਚ ਪੀ. ਐੱਮ. ਮੋਦੀ ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਓਬਾਮਾ ਅਤੇ ਪੀ. ਐੱਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ-ਭਾਰਤ ਸਿਵਲ ਸਪੇਸ ਜੁਆਇੰਟ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਤਹਿਤ ਨਾਸਾ-ਇਸਰੋ ਮਾਰਸ ਜੁਆਇੰਟ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਡੂਅਲ-ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਅਪਰਚਰ ਰਾਡਾਰ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਸਾਂਝੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਰੋ ਅਤੇ ਨਾਸਾ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਦੀ ਵੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨਿਰੀਖਣ, ਮੰਗਲ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਖੋਜ, ਹੈਲੀਓਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਪੁਲਾੜ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਗੀਆਂ। ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਾਈਡੇਨ ਅਤੇ ਪੀ. ਐੱਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਨਵੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਰਾਹ ਤੈਅ ਕੀਤਾ। ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵੀ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਉਦਯੋਗ ਇਕ ਫੋਕਲ ਪੁਆਇੰਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉਭਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਵਿਚ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਗਲੋਬਲ ਪਰਸਪਰ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਈਕੋ-ਸਿਸਟਮ ਵਿਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਵੱਲ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ।

ਐੱਸ. ਟੀ. ਈ. ਐੱਮ. ਸਿੱਖਿਆ ਸਹਿਯੋਗ ਵੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਮਰੀਕੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੇ ਹਨ। ਗਿਆਨ ਦਾ ਇਹ ਵਟਾਂਦਰਾ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਇਨੋਵੇਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣਗੇ। ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਮੋਰਚੇ ’ਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਸਾਂਝਾ ਕਾਰਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2014 ਵਿਚ, ਪੀ. ਐੱਮ. ਮੋਦੀ ਦੀ ਅਮਰੀਕਾ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਖਤਰੇ ’ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਵ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। 2020 ਵਿਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਾਈਡੇਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਪ੍ਰੌਕਸੀਜ਼ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਨੇੜੇ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।

ਇਸ ਰੋਮਾਂਚਕ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਦੁਵੱਲੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ 2 ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਗਮਾਂ ਕਵਾਡ ਲੀਡਰਜ਼ ਸੰਮੇਲਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹੋਲਟੇਕ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੇ ਸੀ. ਈ. ਓ. ਨਾਲ ਵੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰਿਐਕਟਰਾਂ ਲਈ ਪੁਰਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਮੁਹਾਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕੈਂਸਰ ਮੂਨਸ਼ਾਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਕੈਂਸਰ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਲਿਆਉਣ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤ ਦੇਣ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਹੈ।

ਪਰਵੀਨ ਨਿਰਮੋਹੀ