ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਸਫ਼ਲਤਾ ਲਈ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਪਾਰ, ਲਿਖ ਰਹੀਆਂ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ

ਜੰਮੂ- ਪੁਰਸ਼ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਪਾਰਕ ਉੱਦਮ ਵਿਚ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਰੀਅਤ ਫਾਤਿਮਾ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਸਥਿਤ ਇਕ ਸੁਤੰਤਰ ਲੇਖਿਕਾ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ’ਚ ਮਾਸਟਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਫਾਤਿਮਾ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ’ਚ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਕੈਰੀਅਰ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕੰਮ ਜਾਂ ਵਪਾਰਕ ਉੱਦਮਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੀ ਰਿਫਤ ਜਾਨ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ ਇਕਮਾਤਰ ਮਹਿਲਾ ਵਲੋਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਬਲਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇਕਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਫ਼ਰ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਡਰੀ ਨਹੀਂ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਰਹੀ ਹਾਂ।’’

ਫਾਤਿਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਔਰਤਾਂ ਇਕ ਪੁਰਸ਼-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਜ ’ਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਗਲੋਬਲ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ’ਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਝਲਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂਂ’ਚ ਅਨਪੜ੍ਹਤਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ’ਚੋਂਂਇਕ ਹੈ। ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਔਰਤਾਂ ਵੱਡੇ ਸੁਫ਼ਨੇ ਦੇਖਣ ਲਈ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟਦੀਆਂ। ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਸੁਫ਼ਨਿਆਂਂਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦੇ ਰਾਹ ’ਚ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਭਾਵੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਖ਼ੀਰ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।’’

ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇਕ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ ਵੰਡਣਾ ਖੇਤਰ ’ਚ ਆਰਥਿਕ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਘਾਟ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਸੀ। ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖੇਤਰ ’ਚ ਅਸਲ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਣਾ ਪਿਆ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੇ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ.) ਵਿਚ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ’ਚ -3.2 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ 17.7 ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਡੇਅਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਫੈਸ਼ਨ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰਾਂ ਤੱਕ, ਫੇਸ-ਮਾਸਕ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਿੱਟਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਬਣ ਗਏ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਵਾਲੇ ਡੇਅਰੀ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਵਲੋਂ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਫਾਤਿਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵੱਲ ਰੁਖ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।