9 ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਕਿੰਨੀ ਬਦਲ ਗਈ ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਸ, ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਹੁਣ 'ਚ ਕਿਉਂ ਆਇਆ ਇੰਨਾ ਫ਼ਰਕ?

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ 9 ਮਹੀਨੇ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਸਾ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਸੁਨੀਤਾ ਵਿਲੀਅਮਸ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀ ਬੁਚ ਵਿਲਮੋਰ ਆਖਰਕਾਰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਲੰਬੇ ਮਿਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਹੋਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਲਈ ਸਾਧਾਰਨ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜ਼ੀਰੋ ਗਰੈਵਿਟੀ ਜਾਂ ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰੈਵਿਟੀ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਦੇ ਬੰਦ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦਾ ਸਰੀਰ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ, ਦਿਲ, ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਉਹ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਆ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪਵੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਮੁੜ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਮ ਹੋ ਸਕੇ।

ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ 9 ਮਹੀਨੇ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਗਰੈਵਿਟੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਘਣਤਾ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਲਗਭਗ 1% ਘਟਦੀ ਹੈ, ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਫ੍ਰੈਕਚਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਲੱਤਾਂ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ਦੀਆਂ, ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲਗਭਗ 2.5 ਘੰਟੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਕਸਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਚੁੱਕਣ ਦੀਆਂ ਕਸਰਤਾਂ, ਸਕੁਐਟਸ, ਡੈੱਡਲਿਫਟ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਡਮਿਲ 'ਤੇ ਦੌੜਨ ਵਰਗੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੱਲਣ ਅਤੇ ਚੱਲਣ ਵਿਚ ਸਮਾਂ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ?
ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਫੁੱਲੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਥੇ ਗੁਰੂਤਾਕਰਸ਼ਣ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ, ਸਗੋਂ ਸਿਰ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਿਹਰਾ ਫੁੱਲਿਆ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਦਬਾਅ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਧੁੰਦਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ 'ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਸਰ
ਪੁਲਾੜ ਵਿਚ ਗਰੈਵਿਟੀ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਨੂੰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਜਿੰਨੀ ਮਿਹਨਤ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੁੰਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪੰਪਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਚੱਕਰ ਆਉਣ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨੀ AI ਗਰੈਵਿਟੀ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਵੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਵਰਗਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਿਲ ਸਕੇ।

ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ 
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਸਰੀਰ, ਬਲਕਿ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੰਦ ਵਾਤਾਵਰਨ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੋਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਅਸਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਘਾਟ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲੀਆ ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਵੈਂਟ੍ਰਿਕਲਸ (ਤਰਲ ਨਾਲ ਭਰੀਆਂ ਕੈਵਿਟੀਜ਼) ਦਾ ਆਕਾਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦੀ ਕਮੀ ਸਰੀਰ ਦੀ ਸੰਤੁਲਨ ਅਤੇ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ 
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਧਰਤੀ ਦਾ ਚੁੰਬਕੀ ਖੇਤਰ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਡੀਐੱਨਏ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਗਿਆਨੀ ਨਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਾਵਾਂ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਡੀਐੱਨਏ ਨੂੰ ਇਸ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ 'ਚ ਬਦਲਾਅ
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰੈਵਿਟੀ 'ਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਚਿੱਟੇ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਰੀਰ ਦਾ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦਾ ਅਚਾਨਕ ਭਾਰ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en

For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8