ਟਰੰਪ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਅਮਰੀਕੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ''ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਹੋਵੇਗਾ

ਨਵੰਬਰ ’ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰ ਕੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਦਾਅ ’ਤੇ ਸਿਰਫ ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵੀ ਹਨ ਜਿਸ ਦਾ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ’ਤੇ ਵੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਅਸਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਏਗਾ। ਅਮਰੀਕੀ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਸਗੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨੀਤੀਗਤ ਮਕਸਦਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਵੀ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਉਮੀਦਵਾਰ, ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਨੇ ਅਜੇ ਤਕ ਆਪਣੇ ਆਰਥਿਕ ਏਜੰਡੇ ਦਾ ਪੂਰਾ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋ ਬਾਈਡੇਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖੇਗੀ, ਜਿਸ ’ਚ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ, ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਲਚਕੀਲਾਪਨ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਨਾ-ਬਰਾਬਰੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਨੀਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਵੱਧ ਨਿਆਸੰਗਤ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਾਉਣ ’ਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਕੋਲਾ ਅਤੇ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਚੈੱਕ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਐਲਨ ਮਸਕ ਅਤੇ ਪੀਟਰ ਥਿਏਲ ਵਰਗੇ ਅਰਬਪਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁਲ-ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਦਕਿ ਠੋਸ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਲਈ ਟੀਚੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਝਟਕਿਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਘੱਟ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸਾਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਚ ਹਰੇਕ ਉਮੀਦਵਾਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰੇਗਾ। ਟਰੰਪ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ’ਚ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਫਲ ਰਹੇ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ।

ਵੱਡੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਉੱਤਮ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਔਖੇ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜੋ ਵਪਾਰ-ਨਾਪਸੰਦ ਨੂੰ ਤੋਲਣ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੱਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ’ਚ ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਕ ਹੋਵੇ।

ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਕ ਆਵੇਗੀ ਨਾਰਸਿਸਟ ਹੈ ਜੋ ਅਰਾਜਕਤਾ ’ਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਮੁਹਾਰਤ ਨੂੰ ਨਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ। 60 ਫੀਸਦੀ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਕੰਬਲ ਟੈਰਿਫ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਨਾਲ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹੇਠਲੇ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗਤ ਦਾ ਖਮਿਆਜ਼ਾ ਭੁਗਤਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਫੈਡਰਲ ਰਿਜ਼ਰਵ ਨੂੰ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਮੱਠਾ ਵਾਧਾ, ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਉੱਚ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਦੀ ਤਿਹਰੀ ਮਾਰ ਝੱਲੇਗੀ। ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਭੈੜਾ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ, ਟਰੰਪ ਨੇ ਫੈਡ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਖਤਰੇ ’ਚ ਪਾਉਣ ਦੀ ਸਿਖਰਲੀ ਸਥਿਤੀ ਅਪਣਾਈ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਰੰਪ ਦਾ ਇਕ ਵਾਰ ਹੋਰ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣਨਾ ਆਰਥਿਕ ਬੇਯਕੀਨੀ, ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਵਾਲੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ’ਤੇ ਲਗਭਗ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਇਕ ਨਿਰੰਤਰ ਸਰੋਤ ਪੇਸ਼ ਕਰੇਗਾ।

ਟਰੰਪ ਦੀਆਂ ਤਜਵੀਜ਼ਤ ਟੈਕਸ ਨੀਤੀਆਂ ਵੀ ਓਨੀਆਂ ਹੀ ਭਿਆਨਕ ਹਨ। ਨਿਗਮਾਂ ਅਤੇ ਅਰਬਪਤੀਆਂ ਲਈ 2017 ਦੀ ਟੈਕਸ ਕਟੌਤੀ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰੋ, ਜੋ ਵਾਧੂ ਨਿਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ’ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਏਬੈਕ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਜਦਕਿ ਟਰੰਪ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਘਾਟੇ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਗੈਰ-ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖਰਚ ਨਾਲ ਘਾਟੇ ’ਚ ਵਾਧਾ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾਏਗਾ। ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਘਟਾਏਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਬਰਾਬਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ।

ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਾਈਡੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਲਈ ਮਹਿੰਗਾਈ ਕਟੌਤੀ ਐਕਟ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਅਮਰੀਕੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਲਈ ਬੁਰਾ ਹੋਵੇਗਾ ਸਗੋਂ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲਜ਼ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਟਰੰਪ ਬਾਈਡੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਾਪਸ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਫਿਰ ਤੋਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਨਾਬਰਾਬਰੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨਗੀਆਂ ਅਤੇ ਉਹ ਬਿਹਤਰ-ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤੇ ਆਮਦਨ-ਨਿਰਭਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਖੀਰ ਉਸ ਖੇਤਰ ’ਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਜਿਸ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋੜ ਹੈ।

ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਟਰੰਪ ਦੇ ਏਜੰਡੇ ਦੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੱਲ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਆਰਥਿਕ ਸਫਲਤਾ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਟਰੰਪ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਮੁੱਢਲੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੌਜੀ ਲਈ ਧਨ ’ਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰੇਗਾ ਜੋ ਪਿਛਲੇ 200 ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ੀ ਲਾਭ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ।

ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਟਰੰਪ ਨੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਸਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੌਜੀ ’ਚ ਵੱਡੀ ਕਟੌਤੀ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਰੱਖੀ ਪਰ ਗੈਰ-ਕੱਟੜਵਾਦੀ ਕਾਂਗਰਸੀ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਜਟ ਕਟੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ । ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਇਹ ਵੱਖਰਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਪਾਰਟੀ ਟਰੰਪ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਪੰਖ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

ਟਰੰਪ ਦਾ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਨਾਂਹ ਕਰਨ ਦਾ ਲੰਬਾ ਟਰੈਕ ਰਿਕਾਰਡ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇਕ ਧਮਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਲੁੱਟਣ ਲਈ ਕਰਨਗੇ ਪਰ ਇਹ ਉਦੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਿੰਸਕ ਬਾਗੀਆਂ ਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਸਿਰਫ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਸੰਜੋਅ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਇਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। 2024 ਦੀ ਸਰਦ-ਰੁੱਤ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਅਗਲੇ 4 ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਝਟਕਿਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ ਪਰ ਇੰਨਾ ਤਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਮਲਾ ਹੈਰਿਸ ਚੁਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ 2028 ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬੜੀ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਵੱਧ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਵੱਧ ਲਚਕੀਲੀ ਹੋਵੇਗੀ।

(ਲੇਖਕ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ’ਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਹਨ।) ਜੋਸੇਫ. ਈ. ਸਿਟਗਿਲਟਜ਼