ਖਰਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਬੁਰੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਚਾਓ ਵੀ

ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਜ਼ੈੱਡ ਜਾਂ ਬੋਲਚਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਜੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ ਜੋ 1995 ਤੋਂ 2010 ਤੱਕ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਕ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਇਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਬੇਅੰਤ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਿਹਨਤੀ ਹੈ। ਕਈ ਕੰਮ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਾਹਿਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਲਟੀ-ਟਾਸਕਿੰਗ ਅਤੇ ਟੀਮ ਵਰਕ। ਉਹ ਟੈੱਕ ਸੈਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਛੇਤੀ ਸਿੱਖ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਦਲਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਜਿਤਾਉਣ ਜਾਂ ਹਰਾਉਣ ਦੀ ਤਾਕਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਯਾਨੀ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ, ਸਨੈਪਚੈਟ, ਵ੍ਹਟਸਐਪ, ਟਵਿੱਟਰ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਹਰ ਪਾਰਟੀ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ’ਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਮ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੀ। ਤਕਨਾਲੋਜੀ ’ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਰ ਕੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਸੰਵਾਦ ਵਿਚ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮਿਲਣ-ਜੁਲਣ, ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਸਥਾ ਪ੍ਰਤੀ ਲਾਇਲਟੀ ਜਾਂ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਇਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ 25 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿਚ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰੀਅਰ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਬਦਲਾਅ ਲਈ ਤਿਆਰ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਰਹੀ ਦੁਨੀਆ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ, ਯੁੱਧਾਂ, ਮਹਾਮਾਰੀ ਦਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਰੋਨਾ ਵਰਗੀ ਮਹਾਮਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਦਫਤਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ’ਚ ਦਿੱਕਤ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਦਬਾਅ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ 24/7 ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਵਿਚ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਰਿਵਾਰ ਕਲੇਸ਼ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਉਂਝ ਵੀ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਵੇਂ ਕੁੜੀਆਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਲੜਕੇ, ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਵਸਾਉਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਲਈ ਜਿਊਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਪੈਸੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਚਲੇ ਗਏ ਘੁੰਮਣ-ਫਿਰਨ। ਦੇਸ਼-ਵਿਦੇਸ਼ ਕਿਸੇ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ’ਚ ਆਨੰਦ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬਾਹਰ ਜਾ ਕੇ ਮਹਿੰਗੇ ਕੰਸਰਟ ਦੇਖੋ। ਉਹ ਘਰ ਨਾਲੋਂ ਬਾਹਰ ਦਾ ਖਾਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਾਹਰ ਖਾਣ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸਿਰਫ਼ ਮਹਾਨਗਰਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਵਿਗੀ ਅਤੇ ਜ਼ੋਮੈਟੋ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੱਕ ਵੀ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ 100 ਕਰੋੜ, 200 ਕਰੋੜ, 300 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਨਾਫਾ ਇਸ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਵਿਚੋਂ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਸਫ਼ਲ ਜਾਂ ਅਸਫ਼ਲ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਉਹ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਕਰ ਕੇ ਉਹ ਰਿਸ਼ਤੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਬਹੁਤੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ। ਭਾਵੇਂ ਵਿਆਹ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਵੀ ਟੁੱਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਹਾਂ, ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਇਕੱਠੇ ਹਾਂ, ਕੱਲ੍ਹ ਅਸੀਂ ਸਿੰਗਲ ਹਾਂ। ਵੈਸੇ ਵੀ ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹੋਟਲ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਛੁੱਟੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਚੱਲ ਰਹੇ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਫਾਲੋ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵੱਡੇ ਹੀਰੋ ਅਤੇ ਹੀਰੋਇਨਾਂ ਕੀ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਜਿਸ ਕਾਰ ਵਿਚ ਸਫਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਕਰੀਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਕਿਸ ਬਿਊਟੀ ਪਾਰਲਰ ਵਿਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਭ ਕੁਝ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਹੀ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਮਹਿੰਗੇ ਕਰਜ਼ੇ ਲੈਣੇ ਪੈਣ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹਰਜ਼ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਕੱਪੜੇ, ਜੁੱਤੀਆਂ, ਮਕਾਨ, ਐਨਕਾਂ, ਕਾਰ, ਫ਼ੋਨ, ਲੈਪਟਾਪ, ਬੈਗ, ਕੱਪੜੇ ਆਦਿ ਸਭ ਕੁਝ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਦਾਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਪੁਰਾਣੇ ਕਰਜ਼ੇ ਅਦਾ ਹੋਣ ਨਾ ਹੋਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਲੈਣ ਵਿਚ ਕੋਈ ਝਿਜਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਮੈਂ ਜੋ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਉਹ ਚੱਲੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿਚ ਸਥਿਰਤਾ ਨਹੀਂ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ’ਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਕਰਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਮੀ ਨਹੀਂ। ਭਾਵੇਂ ਤੁਹਾਡੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਈ.ਐੱਮ.ਆਈ . ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ, ਅੱਜ ਦੀ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਵਿਚ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਕੁਝ ਬਚੇ ਜਾਂ ਨਾ ਬਚੇ, ਇਸਦੀ ਕੋਈ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਬਚਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਹੱਥ ’ਚ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਪੈਸਾ ਆਵੇ, ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਰਚਣਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪਾਸੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਸਭ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਖਰਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ ਤਾਂ ਮਾੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਵੀ ਬਚਾਓ।

ਸ਼ਮਾ ਸ਼ਰਮਾ