ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਡਾ. ਬੀ. ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ : ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ’ਚ ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ

ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਡਾ. ਭੀਮਰਾਓ ਰਾਮਜੀ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਅਰਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬਾਬਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਭ ਪੱਧਰਾਂ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ’ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਅਹਿਮ ਹੈ। ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਔਰਤਾਂ, ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਅਤੇ ਵਾਂਝੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਣਥੱਕ ਵਕਾਲਤ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ।

14 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1891 ਨੂੰ ਮਹੂ (ਹੁਣ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ’ਚ) ’ਚ ਇਕ ਦਲਿਤ ਪਰਿਵਾਰ ’ਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਾਲ ਅਛੂਤ ਦੀ ਔਖੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਪ੍ਰਥਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਵਿਵਸਥਿਤ ਵਿਤਕਰੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਾਈਕਾਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਜਿੱਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਦੋਹਾਂ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਯੁੱਗ ’ਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਲਈ ਇਕ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਹਾਸ਼ੀਏ ’ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਲਈ। ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਹਮਾਇਤੀ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਬੇਧਿਆਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪੱਖਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਬਰਾਬਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਸਮਰਪਣ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਅਸਲ ਲੋਕਰਾਜ ਅਤੇ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਨੂੰਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਖਰੜਾ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਕਰਨ ’ਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਕਾਰਨ ਸੰਵਿਧਾਨ ਲਿੰਗ ਆਧਾਰਿਤ ਵਿਤਕਰੇ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਬਰਾਬਰੀ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲ ਸਿਧਾਂਤਕ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨਿਰਮਾਣਾਂ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਸੀ। 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ’ਚ ਹਿੰਦੂ ਕੋਡ ਬਿੱਲ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵਾਸਤੂਕਾਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਤਵ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵਿਆਹ, ਤਲਾਕ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਬਿੱਲ ਨੂੰ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਲੋਂ ਤਿੱਖੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਰੂਪ ’ਚ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਪਰ ਇਸ ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ।

ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਦੇਰੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ’ਚ ਅਖੀਰ ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਲੇਖਣ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਆਪਣੀ ਟਿੱਪਣੀ ’ਚ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਿਕ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਔਰਤਾਂ ਵਲੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਨਾਲ ਨਾਪਦਾ ਹਾਂ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ।

ਹਾਸ਼ੀਏ ’ਤੇ ਪਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਚੈਂਪੀਅਨ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਜਾਤੀ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਸੀ। ਉਹ ਸਭ ਘੱਟਗਿਣਤੀਆਂ ਅਤੇ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਕ ਅਣਥੱਕ ਵਕੀਲ ਸਨ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ’ਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੀਆਂ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪਰਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਜਾਤੀ, ਧਰਮ, ਵਰਗ, ਲਿੰਗ ’ਚ ਦਰਜ ਸਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸਭ ਲਈ ਇਕੋ ਜਿਹਾ ਸਮਾਜ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ। ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਲਈ, ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਇਕ ਭਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਜਾਤੀ ਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਣਥੱਕ ਯਤਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਭਰੋਸੇ ’ਚ ਦਰਜ ਸਨ ਕਿ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਦਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਤਿਕਾਰ, ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਲਿਤਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਭਲੇ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਣ ਲਈ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹਿੱਤਕਾਰਨੀ ਸਭਾ ਵਰਗੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦੇਣ ਲਈ ਖਾਮੋਸ਼ ਨਾਇਕ ਅਤੇ ਬਾਈਕਾਟ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਰਸਾਲੇ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਟੇਜਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਲਿਤ ਚੇਤਨਾ ’ਚ ਪਛਾਣ, ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜਗਾਈ। ‘ਸਿੱਖਿਅਤ ਬਣੋ, ਅੰਦੋਲਨ ਕਰੋ, ਸੰਗਠਿਤ ਹੋਵੋ’ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੱਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਨਾਅਰਾ ਬਣ ਗਿਆ ਜੋ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਦਲਿਤ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਲਿਤਾਂ ਦੇ ਸਿਆਸੀ, ਵਿੱਦਿਅਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫਿਰਕੂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਧੀਨ ਦਲਿਤਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਚੋਣ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਮੰਗ ਕਾਰਨ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੂਨਾ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਿਕ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਨੇ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਚੋਣ ਖੇਤਰ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਮ ਚੋਣ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਸੀਟਾਂ ਰਾਖਵੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਪਰ ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ’ਚ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਾ ਸੀ।

ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰਾ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਯੋਗਦਾਨ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਚਾਰਟਰ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਬਰਾਦਰੀ ਅਤੇ ਭਰਾਤਰੀ ਭਾਗ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਕੀਮਤ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪੱਛਮੀ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਵਿਆਪਕ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਤਜਰਬਿਆਂ ਤੋਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

26 ਜਨਵਰੀ, 1950 ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਆਧੁਨਿਕ, ਲੋਕਰਾਜੀ ਅਤੇ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਤੀ, ਪੰਥ, ਲਿੰਗ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਭ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ, ਉਸਾਰੂ ਕਾਰਵਾਈ ਅਤੇ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਰਾਹੀਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਪੱਕਾ ਭਰੋਸਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਲੋਕਰਾਜ ਵੀ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਨੂੰ ਚੌਕਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਲਟ-ਪੁਲਟ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ’ਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬਰਾਬਰੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਜੀਵਨ ’ਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਨਾਬਰਾਬਰੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੂਰਦਰਸ਼ਤਾ ਨੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਆਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ’ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਰਹਿ ਸਕੇ ਅਤੇ ਬਦਲਦੇ ਹਾਲਾਤ ਮੁਤਾਬਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕੇ। ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ, ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕਰਾਜ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ।

ਬੌਧ ਧਰਮ ’ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ 1956 ’ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਰਮ ਤਬਦੀਲੀ ਵੀ ਇਕ ਆਰਥਿਕ ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਵੱਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਅਸੀਂ ਇਹ ਪਛਾਣੀਏ ਕਿ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੂੰ ਸੱਚੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਨਿਆਂ, ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਾਨ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ’ਚ ਹੀ ਹੈ।

–ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਈ. ਟੀ. ਓ.