''ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ! ਮੈਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿਆਰ ਤੂੰ ਕਰਦੀ ਹੈ''... ਨਿਲਾਮ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੇ ਇਸ ਵੱਡੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਲਵ ਲੈਟਰ

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ - 'ਮੈਂ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਦੀ ਵੀ ਹੋ...' ਅਲਬਰਟ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਆਪਣੇ 'ਡੌਕਸਰਲ' (ਦੱਖਣੀ ਜਰਮਨ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ 'ਗੁੱਡੀ') ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਲਿਖਿਆ, '...ਮੈਂ ਕਿੰਨਾ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਂਗਾ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਸਾਪੇਖਿਕ ਗਤੀ ਦੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਸਿੱਟੇ 'ਤੇ ਲਿਆਵਾਂਗੇ!' ਭਾਵੇਂ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 'ਗੁੱਡੀ' ਯਾਨੀ ਮਿਲੇਵਾ ਮੈਰਿਕ (ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ) ਸਭ ਕੁਝ ਸਮਝਦੀ ਸੀ। ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਵੱਲੋਂ ਮਿਲੇਵਾ ਨੂੰ ਲਿਖੇ ਪੱਤਰਾਂ ਦੀ ਨਿਲਾਮੀ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਲਵ ਲੈਟਰਸ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦੁਆਰਾ 1898 ਅਤੇ 1903 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਮਿਲੇਵਾ ਮੈਰਿਕ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਗਏ 43 ਨਿੱਜੀ ਪੱਤਰ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਆਸਟਰੀਆ ਦੇ ਬਰਨ ਵਿੱਚ ਫੈਡਰਲ ਪੇਟੈਂਟ ਦਫਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 'ਸਪੈਸ਼ਲ ਥਿਊਰੀ ਆਫ਼ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ' ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦਾ ਝੁਕਾਅ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਮੈਰਿਕ ਨੂੰ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ।

ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਅਤੇ ਮਿਲੇਵਾ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ
ਮਿਲੇਵਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਗਣਿਤ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਜ਼ਿਊਰਿਖ ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਮਿਲੇਵਾ ਆਪਣੇ ਕੋਰਸ ਵਿਚ ਇਕਲੌਤੀ ਔਰਤ ਸੀ। ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਰਿਸਰਚ ਪੇਪਰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇਵਾ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ।

ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਅਤੇ ਮਿਲੇਵਾ ਦਾ ਵਿਆਹ 6 ਜਨਵਰੀ 1903 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਬੱਚੇ - ਲੀਜ਼ਰਲ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1902 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਧੀ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਜ਼ਿਕਰ ਇਹਨਾਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਕੁ ਥਾਂਵਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਚਿੱਠੀਆਂ ਤੋਂ ਇਹ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ 1903 ਵਿਚ ਸਕਾਰਲੇਟ ਬੁਖਾਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੀਜ਼ਰਲ ਦੀ ਮੌਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਆਖਰੀ ਪੱਤਰ ਦੇ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।

ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਅਤੇ ਮਿਲੇਵਾ ਨੇ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਵੱਖ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1919 ਵਿੱਚ ਤਲਾਕ ਲੈ ਲਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 5 ਸਾਲ ਤੱਕ ਵੱਖ ਰਹਿਣ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਸੀ। ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਮਿਲੇਵਾ ਨਾਲ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਕਦੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਪੂਰੀ ਇਨਾਮੀ ਰਾਸ਼ੀ ਮਿਲੇਵਾ ਨੂੰ ਦੇ ਦੇਵੇਗਾ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, 1921 ਵਿੱਚ ਆਇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਵਾਅਦਾ ਨਿਭਾਇਆ।