ਚੀਨ ਨੇ ਬੀਤੇ 20 ਸਾਲਾਂ ''ਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿਚ ਵੰਡੇ 5.6 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਕਰਜ਼

Sunday, Aug 13, 2023 - 04:12 PM (IST)

ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ- ਅਮਰੀਕੀ ਬਿਜ਼ਨਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬੋਝ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬੋਝ ਹੇਠ ਦੱਬੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ, ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 40 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਡੇਵਿਡ ਮਾਲਪਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਇਹ ਪੱਧਰ ਇੰਨਾ ਉੱਚਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਨੂੰ ਚੁਕਾਉਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਉਹ ਇਸ ਜਾਲ 'ਚ ਫਸਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੀ 'ਡੇਟ-ਟ੍ਰੈਪ ਡਿਪਲੋਮੇਸੀ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਰਜ਼ਾ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਚੀਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੁਇਟੀ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੀਜ਼ 'ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਕਰਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

13 ਹਜ਼ਾਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ 'ਤੇ ਅਰਬਾਂ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼

ਅਮਰੀਕਾ ਸਥਿਤ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਐਡਟਾਟਾ ਮੁਤਾਬਕ ਚੀਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ 165 ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ 13,427 ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ 'ਚ 843 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਚੀਨ ਦੀਆਂ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨਰਮ ਕਰਜ਼ੇ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਵਿਆਜ (0.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ) 'ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ 4.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰਤੀ ਸਲਾਨਾ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ 'ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ 10 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਅਤਿ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ‘ਵਨ ਬੈਲਟ ਵਨ ਰੋਡ’ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ, ਰੇਲ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ’ਤੇ ਖਰਚ ਕਰਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਰਜ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਚੀਨ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਤੋਂ ਵੱਧ

ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕੱਲੇ 2022 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰੀਬ 74 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੁੱਲ 35 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ 13.1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਕੁੱਲ ਕਰਜ਼ਾ 8.6 ਬਿਲੀਅਨ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ 13.4 ਬਿਲੀਅਨ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਫਰੀਕਾ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਹਨ। ਮੱਧ ਵਿਚਲੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਕਰਜ਼ਾ ਨਾ ਮੋੜਨ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਮਿਆਂਮਾਰ, ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜਿਬੂਤੀ,ਵਾਨੁਆਤੂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਰਜ਼ ਨਾ ਚੁਕਾ ਪਾਉਣ 'ਤੇ ਚੀਨ ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਇਕੁਇਟੀ ਖਰੀਦ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਜ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਚੀਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਹੜੱਪਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਦਬਦਬਾ ਬਣਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉੱਥੇ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਸਕੇ। ਚੀਨ ਨੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖਰਬ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਵੰਡੇ ਹਨ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਜੀਡੀਪੀ (3.7 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ) ਦਾ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਗੁਣਾ ਹੈ।

ਪੜ੍ਹੋ ਇਹ ਅਹਿਮ ਖ਼ਬਰ-ਚੀਨ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉੱਚ-ਔਰਬਿਟ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਅਪਰਚਰ ਰਾਡਾਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਪੁਲਾੜ 'ਚ ਕੀਤਾ ਲਾਂਚ