ਟਰੰਪ ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੱਕ ’ਚ ਹਨ ਜਿਸ ’ਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੋਵੇ

ਟਰੰਪ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਵਸਥਾ ਜੋ ਦਰਦਨਾਕ ਮੋੜ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸ਼ੋਰ-ਸ਼ਰਾਬੇ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਨੀਤੀਗਤ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ। 14 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਮਿਊਨਿਖ ਯੂਰਪੀਅਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਇਕ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੇ. ਡੀ. ਵੈਂਸ ਵਲੋਂ ਯੂਰਪ ਨੂੰ ਝਿੜਕਣਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਬਿਆਨ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ,‘‘ਯੂਰਪ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਰੂਸ ਜਾਂ ਚੀਨ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਤਾਂ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ।’’ ਯੂਰਪ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਦੇ ਵੋਟਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੇ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਯੂਰਪੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਨਾਖੁਸ਼ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਗੂਆਂ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿਚ ਸੱਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਵੈਂਸ ‘ਅਲਟਰਨੇਟਿਵ ਫਾਰ ਜਰਮਨੀ’ ਦੇ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਗਏ, ਜੋ ਕਿ ਇਕ ਸੱਜੇ-ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ ਜੋ ਹਾਲੀਆ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਵਿਚ ਮੋਹਰੀ ਸੀ। ਬਾਕੀ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ‘ਅਲਟਰਨੇਟਿਵ ਫਾਰ ਜਰਮਨੀ’ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ‘ਕੰਧ’ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋਈਆਂ। ਵੈਂਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦਾ ਸੰਪੂਰਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਉਬਾਸੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਟਰੰਪ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਫੈਸਲਿਆਂ ਅਤੇ ਦੁਚਿੱਤੀਆਂ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਅਗਲਾ ਪਲ ਉਲਟਾ ਦੇਵੇਗਾ ਪਰ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਕਿ ਵੈਂਸ ਦਾ ਭਾਸ਼ਣ ਇਕ ਮਾਰਕਰ (ਨਿਸ਼ਾਨੀ) ਹੈ।

ਮੈਂ ਇਕ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਮਿਊਨਿਖ ਕਾਨਫਰੰਸ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਵੈਂਸ ਵਲੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੋਈ ਇਕੱਲਾ ਧਮਾਕਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਹ ਟਰੰਪ ਦੇ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਾਥੀਆਂ ਵਲੋਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨ, ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ‘ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ’ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਦੇ ਗੁਬਾਰੇ ਨੂੰ ਪੈਂਚਰ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਭਿਆਨਕ ਟੈਰਿਫ ਦਾ ਰਣਨੀਤੀ ਵਜੋਂ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੈਂਸ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ’ਚ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਯੂਰਪੀਅਨ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਇਕ ਹਾਲ ਨੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਮੂੰਹ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ।

ਇਹ ਸਭ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਦਿਨ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਾਂਗ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਪੱਛਮੀ ਮੀਡੀਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਸੁਸਤੀ ਨਾਲ ਫਾਲੋ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਕਹਾਣੀ ’ਤੇ ਆਪਣੇ ਕੈਮਰੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। 2016 ਵਿਚ ਇਹ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਵਿਚ ਸੀ, ਜੋ ਟਰੰਪ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਭ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰ ਕੇ, ਇਹ 2016 ਦੀ ਪੂਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ ‘ਰੂਸੀ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ’ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕੀ ਡੀਪ ਸਟੇਟ ਨੂੰ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ‘ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ’ ਦਖਲ ਦੇਣ ਵਾਲੇ, ਰੂਸੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹੱਥ ਮਲਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਲੋਕਤੰਤਰ ਕਿੰਨਾ ਖਸਤਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਗਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਿਆ।

2013 ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ, ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਏਜੰਡੇ ਵਾਲੇ ਦੋ ਦਿੱਗਜਾਂ ਨੇ ਇਕ ਯੂਰਪੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਯੂਰਪੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਪੱਛਮੀ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਵਲੋਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਰਜ ਸੋਰੋਸ, ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਸਨ। ਉਹ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਲਈ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰੈਕਸਿਟ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ‘ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸਮਾਜ’ ‘ਬੰਦ’ ਅਤੇ ਗੋਲਾਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ; ਇਹ ਕਿਸੇ ਬੈਲੇ ਡਾਂਸਰ ਵਾਂਗ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਗਿਆ ਸੀ।

ਬ੍ਰੈਕਸਿਟ ਨੇ ਡਰਾਉਣੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਟਰੰਪ ਦੇ ਟੈਰਿਫਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਸਨ। ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ‘ਇਕ ਆਫ਼ਤ’ ਕਿਹਾ। ਲੰਡਨ ਵਿਚ ‘ਗਲੋਬਲ ਪੈਨਿਕ’ ਵਧੇਰੇ ਮੱਧਮ ਸੁਰਖੀ ਸੀ।

ਜਦੋਂ ਸੋਰੋਸ ਬ੍ਰੈਕਸਿਟ ’ਤੇ ਅਫਸੋਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਸਟੀਵ ਬੈਨਨ ਬੇਸੁਧ ਸਨ। 2017 ਵਿਚ ਬ੍ਰਸੇਲਜ਼ ਵਿਚ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤੇ ਜਿਸ ਸੱਜੇ-ਪੱਖੀ ਸਮੂਹ ਦਾ ਨਾਮ ‘ਦ ਮੂਵਮੈਂਟ’ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਸੋਰੋਸ ਦੀ ਓਪਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਉਲਟ। ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਵਿਕਟਰ ਓਰਬਨ, ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਮਰੀਨ ਲੇ ਪੇਨ, ਇਟਲੀ ਦੇ ਮੈਟੀਓ ਸਾਲਵਿਨੀ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਨਾਈਜਲ ਫੈਰਾਜ, ਨੀਦਰਲੈਂਡ ਦੇ ਕੱਟੜ ਯੂਰੋ ਸੰਦੇਹਵਾਦੀ, ਗਰਟ ਵਿਲਟਰਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਆਗੂ ‘ਦਿ ਮੂਵਮੈਂਟ’ ਦੀ ਅਮਰੀਕੀ ਸਪਾਂਸਰਸ਼ਿਪ ਕਾਰਨ ਥੋੜ੍ਹੇ ਝਿਜਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਟੀਵ ਬੈਨਨ ਇਕ ਅਮਰੀਕੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਸਲਾ ਹੱਲ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਵਿਆਪਕ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਲਾਈਨ ਉਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨੇਤਨਯਾਹੂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਪੱਖੀ ਲਾਬੀ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਤੋਂ ‘ਇਸਲਾਮੀਕਰਨ ਵਿਰੋਧੀ’ ਕਤਲੇਆਮ ਦੇ ਦਾਗ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਰਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਬਦਲ ਨੇ ਉਦੋਂ ਇਸ ’ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹਤਾ ਨਾਲ ਪਕੜ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਐਂਜੇਲਾ ਮਰਕੇਲ ਨੇ ਇਕ ਪਾਦਰੀ ਦੀ ਧੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਬਾਹਰੋਂ ਥੋਪੇ ਗਏ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਵਾਲੇ ਸੀਰੀਆਈ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਲਈ ਮਨੁੱਖੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹੇ।

ਟਰੰਪ ਨੇ ਕੋਈ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਲੁਕੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉੱਚ ਡੈਸੀਬਲ ਨਾਅਰਾ (MAGA) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਵਿਰੋਧੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸੀ। ਪਨਾਮਾ, ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ, ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਮੂਰਖਤਾਪੂਰਨ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਹੋਰ ਵੀ ਮੂਰਖਤਾਪੂਰਨ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ’ਚ ‘ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ’ਤੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਕੂਮਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ਾਂ ਨੇ ਇਕ ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚਲਾਇਆ ਸੀ।

ਇਹ ਥੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਨਾਅਰਾ ਕਿ ‘ਸਰਦਾਰੀ ਪਤਨ ਵਿਚ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਟੁੱਟਦੇ ਤਾਰੇ ਵਾਂਗ ਡਿੱਗ ਰਹੀ ਹੈ’ ਇਕ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ MAGA ਕੰਮ ਆਇਆ। ਪੁਰਾਣੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਵਸਥਾ ’ਤੇ ਸੋਗ ਸੁਨੇਹਾ ਲਿਖੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਟਰੰਪ ਨੇ ਮੈਦਾਨ ਛੱਡ ਕੇ ਇਕ ਬਿਲਕੁਲ ਨਵੀਂ ਖੇਡ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਬਦਲਾਅ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿਚ ਹੁਣ ਅਲੋਪ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੋਵੇ।

ਅਮਰੀਕੀ ਕਿਲੇ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਹੋਰ ਵੀ ਉੱਚੀਆਂ ਹਨ, ਟਰੰਪ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਜਾਂ ਗਲੋਬਲ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਵੱਲ ਕਦਮ ਹਨ। ਯੂਰਪ ਦੇ ਨਾਲ ਤਜਰਬਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

–ਸਈਦ ਨਕਵੀ