ਨੌਕਰੀਆਂ ’ਤੇ ਸੰਕਟ, ਬੱਚਤ ਹੀ ਕਰੇਗੀ ਬੇੜਾ ਪਾਰ

ਕਰਨ ਬਹਿਲ ਪੇਸ਼ੇ ਤੋਂ ਇਕ ਚਾਰਟਰਡ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਹਨ। ਉਹ ਇਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਆਰਥਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੱਧ ਵਰਗ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿਚ ਫਸਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਰਗ ਦੀ ਆਮਦਨ ਪੈਂਤਾਲੀ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਖਤਮ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੱਠ ਬਾਰੇ ਉਲਝਣ ਵਿਚ ਨਾ ਰਹੋ। ਪੈਂਤਾਲੀ ਨਵਾਂ ਸੱਠ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਅਤੇ ਆਮਦਨ ਸੱਠ ਸਾਲ ਤੱਕ ਰਹੇਗੀ। ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਪੈਂਤਾਲੀ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਨੌਕਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਆਉਣਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ। ਉਹ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੈਂਤਾਲੀ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਦੇਖੋ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਇੰਨਾ ਪੈਸਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਬਿਤਾ ਸਕੋ। ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਲਾਲਚਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ। ਬਹੁਤ ਬੱਚਤ ਕਰੋ।

ਇਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ 25 ਲੱਖ ਵੀ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਸਾ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਈ.ਐੱਮ.ਆਈ. ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਰਨ ਬਹਿਲ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜਕੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਬੱਚਤ ਬਚੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਬਹਿਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਈ ਹੋਰ ਲੋਕ ਵੀ ਇਹ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰਕਾਰੀ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੈਸੇ ਡੁੱਬਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਨਾ ਰਹੇ।

ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਖਾਸ ਸ਼ੌਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਵੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਫੋਟੋਆਂ ਪਾਉਣਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਭਾਵੇਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਇਕ ਪੁਰਾਣੀ ਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਕਾਰ ਦੀ ਫੋਟੋ ਲਗਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਹਿਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸਦਾ ਹੱਕਦਾਰ ਸੀ ਜਾਂ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੇ ਹੋਟਲ ਵਿਚ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 1000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਚਾਹ ਪੀਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਇਕ ਫੋਟੋ ਲਗਾ ਸਕੋ। ਇਹ ਪੀੜ੍ਹੀ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਕੋਈ ਵੀ ਵੱਡੀ ਕੰਪਨੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ। ਹਾਂ, ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਚੰਗੀ ਬੱਚਤ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਬਹਿਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਖਾਵੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਹਨ। ਉਹ ਖਾਸ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਹ ਲੇਖਿਕਾ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ’ਤੇ ਇਕ ਵਿੱਤੀ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸਵਾਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਪੜ੍ਹਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਵਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਈ.ਐੱਮ.ਆਈ. ਬਾਰੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਇੰਨੇ ਪੈਸੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਦੇ ਇੰਨੇ ਸਾਲ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਹਨ। ਉਹ ਕੀ ਕਰਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਠੀਕ-ਠਾਕ ਬੱਚਤ ਵੀ ਹੋ ਜਾਵੇ।

ਦਰਅਸਲ, ਸਾਡੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੱਚਤ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਖਰਚ ’ਤੇ ਆਮਦਨ ਟੈਕਸ ਵਿਚ ਛੋਟ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਬੱਚਤ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ’ਤੇ ਟੈਕਸ ਵਧਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਇਕ ਚੰਗੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਦਯੋਗ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਧਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ’ਤੇ ਘੱਟ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬੱਚਤ ’ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟੈਕਸ ਦੇਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਹੋਰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਸਰਕਾਰ ਇੱਥੇ ਟੈਕਸਦਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸਹੂਲਤ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ। ਸਗੋਂ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਮਾਣਨਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਰ ਕੋਈ ਉਦੋਂ ਹੀ ਖਰਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਪੈਸਾ ਹੋਵੇ। ਮੱਧ ਵਰਗ ਦੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਜੇਕਰ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਆਪਣੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਗੁਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦਾ ਯੁੱਗ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਤੱਥ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਅੱਜ ਨੌਕਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਕੱਲ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਨਵੀਂ ਨੌਕਰੀ ਲੱਭਣੀ ਪਵੇਗੀ। ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਚ ਹੋ ਰਹੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਪਵੇਗਾ।

ਮਾਹਿਰ ਲੋਕੇਸ਼ ਆਹੂਜਾ ਵੀ ਕਰਨ ਬਹਿਲ ਵਾਂਗ ਹੀ ਕਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਨਿੱਜੀ ਕਰਜ਼ਾ 56 ਫੀਸਦੀ ਵਧਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣਾ ਇੰਨਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਉਹ ਭਾਰੀ ਕਰਜ਼ੇ ਵਿਚ ਡੁੱਬੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਸ਼ਮਾ ਸ਼ਰਮਾ