ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਪੋਲ

ਸੰਜੀਵ ਪਾਂਡੇ

ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੱਚਾਈਆਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਦੀ ਪੋਲ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਪੋਲ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਮਰੀਜਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰ ਰਹੇ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਹੈਲਥ ਸਟਾਫ ਖੁਦ ਹੀ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਿੰਤਤ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਕਿੰਨੀ ਤਿਆਰੀ ਹੈ ਇਹ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਤੋਂ ਸਾਫ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਭਾਰੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਹੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਉਪਕਰਣ

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੋਰੋਨਾ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟਾਂ, ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ (ਪੀਪੀਈ) ਅਤੇ ਵੈਂਟੀਲੇਟਰਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਇਕ ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਹੁਣ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ। ਸਿਹਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਭਾਰਤ ਵੀ ਚੀਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਕੋਰੋਨਾ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ, ਮਾਸਕ, ਗਲੱਵਜ਼, ਪੀਪੀਈ ਲਈ ਚੀਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਉਦਯੋਗਿਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵੱਡੇ ਪੂੰਜੀਪਤੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ 100 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੂੰਜੀਪਤੀ ਚੀਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪੂੰਜੀਪਤੀਆਂ ਨੂੰ ਟੱਕਰ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਅਧੂਰੀ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਨਰਸਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੋਰੋਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਕੋਰੋਨਾ ਮਰੀਜਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਨਰਸ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਦਾਅ ਤੇ ਲਗਾ ਕੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਦਸ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਰੋਨਾ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਡਾਕਟਰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਮਾਸਕ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਕੋਰੋਨਾ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

 ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਇਲਾਜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹੋਣ। ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ। ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਹੋਣਾ ਪਏਗਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਬਿਪਤਾ ਦੀ ਘੜੀ ਵਿਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਦੂਸਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਫੈਲਾਉਣੇ ਪੈਣਗੇ।

2. ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਹੈਲਥ ਵਰਕਰ 'ਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਘਬਰਾਹਟ

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਥੇ ਵੀ ਡਾਕਟਰ ਉਸੇ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਭਾਰਤੀ ਡਾਕਟਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਭਾਵੇਂ ਨਿਊਯਾਰਕ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਲੰਡਨ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਇਕੋ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵੈਂਟੀਲੇਟਰ ਘੱਟ ਹਨ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਮਾਸਕ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਣਾਂ (ਪੀਪੀਈ) ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਨਰਸਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਵੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਹਨ।

ਤਾਂ ਕੀ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੀਤੇ ਸਾਰੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ?

ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਹੀ ਉਦਾਹਰਣ ਲਓ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਤੇ ਨਰਸਾਂ ਦੇ ਵੀਡੀਓ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀ ਇਹ ਹੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਲੋੜੀਂਦੇ ਮਾਸਕ ਤਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਰਹੇ। ਕੋਰੋਨਾ ਸੰਕਟ ਨੇ ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦਸਤਕ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਰਚ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਹ ਹੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕੋਰੋਨਾ ਸੰਕਟ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਘਬਰਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਰਚ ਦੇ ਆਖਰੀ ਹਫ਼ਤੇ , ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਖੁਦ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾ ਕੌਰਨਾ ਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਮਾਰਚ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਤ ਇਹ ਹਨ ਕਿ ਅਪ੍ਰੈਲ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਵੀ ਭਾਰਤ ਕੋਰੋਨਾ ਟੈਸਟਿੰਗ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਲੋੜੀਂਦੀ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟ ਮੰਗਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਡਾਕਟਰਾਂ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਮਾਸਕ ਅਤੇ ਪੀਪੀਈ ਹੁਣ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਕੋਰੋਨਾ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਘਾਟ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਤੋਂ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟ ਗ੍ਰਾਂਟ 'ਚ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਸੱਚਾਈ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਿਰਫ ਲਗਭਗ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਕੋਰੋਨਾ ਟਾਸਟ ਕਰ ਸਕਿਆ ਹੈ।

3. ਟੈਸਟ ਲਈ ਲੈਬ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀ

ਸਹੀ ਅਦਾਜ਼ਾ ਨਾ ਲ੍ਗ ਸਕਣ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 19 ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਕੋਰੋਨਾ ਜਾਂਚ ਲਈ ਸਿਰਫ 56 ਲੈਬ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਫੈਲਣ ਦਾ ਡਰ ਵਧਿਆ ਤਾਂ ਜਾਂਚ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 150 ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ । ਜੇਕਰ ਜਨਵਰੀ ਵਿਚ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਚੌਕੰਣੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਜਾਂਚ ਕਿੱਟ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਸੰਕਟ ਕਾਬੂ ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਪੜਤਾਲ ਅਧੀਨ ਵੱਡੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਹੁਣ ਉਥੇ ਕਾਬੂ ਵਿਚ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਕੋਰੋਨਾ ਜਾਂਚ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪਰ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਅਧੀਨ ਨਾ ਲੈਣ ਪਿੱਛੇ ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਲੈਬ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੁਣ ਤੱਕ 28 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀ 10 ਲੱਖ ਆਬਾਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀ 10 ਲੱਖ ਆਬਾਦੀ ਵਿਚ 6800 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

4. ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਪੀਪੀਈ ਦੀ ਖਰੀਦ

ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਡਾਕਟਰਾਂ 'ਤੇ ਸੰਕਟ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਨੂੰ 10 ਲੱਖ ਪੀਪੀਈ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਆਰਡਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੀ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਵੀ ਪੀਪੀਈ ਖਰੀਦਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। 10 ਹਜ਼ਾਰ ਪੀਪੀਈ ਚੀਨ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਏ ਗਏ ਹਨ। 10,000 ਵੈਂਟੀਲੇਟਰ ਚੀਨ ਤੋਂ ਮੰਗਵਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਹੈ। ਮੁਸੀਬਤ ਸਮੇਂ ਇੰਨੇ ਵੱਡੇ ਆਯਾਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ? ਵਿਗਿਆਨੀ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ? ਕੀ ਭਾਰਤੀ ਉਦਯੋਗ ਵੀ ਮੈਡੀਕਲ ਖੇਤਰ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਉਪਕਰਣ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ? ਕੀ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇਸੀ ਮੈਡੀਕਲ ਉਪਕਰਣ, ਦੇਸੀ ਟੈਸਟ ਕਿੱਟ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਹੈ?