ਖਾਲਿਦ ਅੰਸਾਰੀ : ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਬਲਕਿ ਲੱਖਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ

ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅਬਦੁਲ ਹਾਮਿਦ ਅੰਸਾਰੀ ਨੇ 1937 ਵਿਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਇਕ ਉਰਦੂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਅਖ਼ਬਾਰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਰਦੂ ਪੱਤਰਕਾਰਿਤਾ ਵਿਚ ਇਕ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਬਣ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜਿੱਨਾਹ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ ਪਰ ਜਦੋਂ ਜਿੱਨਾਹ ਨੇ ਅੰਸਾਰੀ ਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ਜਾ ਕੇ ਨਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਅਖ਼ਬਾਰ ਛਾਪਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਅੰਸਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੱਖਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਾਂਗ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿੱਨਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ। ਜਿੱਨਾਹ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਸਭ ਕੁਝ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਝ ਵਧੇ-ਫੁੱਲੇ, ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਇਹ ਇਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਹੈ, ਜੋ l947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਦੇ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।

ਅੱਜ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੱਤਰਕਾਰ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਬਦੁਲ ਹਮੀਦ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਖਾਲਿਦ ਏ. ਐੱਚ. ਅੰਸਾਰੀ ਦੀ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਸੇਂਟ ਜ਼ੇਵੀਅਰਜ਼ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਾਲਿਦ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ’ਚ ਸਟੈਨਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਕੀਤਾ।

ਖਾਲਿਦ ਇਕ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਸਪੋਰਟਸ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਸਪੋਰਟਸਵੀਕ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁੰਬਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਏ, ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਖੁਦ ਇਕ ਮਹਾਨ ਖਿਡਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਅਖਬਾਰ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਪਣੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਲਈ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਮਿਡ ਡੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਲੀਟ ਸਟਰੀਟ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖਬਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਉੱਦਮ ਦੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਦੇ ਪੜਾਅ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਫਾਰਮੈੱਟ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਘੰਟੇ ਬਿਤਾਏ ਕਿਉਂਕਿ ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਦੋ ਪੇਪਰ ਸਨ, ਇਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ। ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਵੱਡੀ ਪਾਠਕ ਵਰਗ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਨਵੀਨਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਮਿਡ ਡੇ ਇਕ ਨਵੇਂ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਸਾਥ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਦੋਵੇਂ ਪੁਰਾਣੇ ਢਹਿ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਇਵਨਿੰਗਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਪਰ ਆਖ਼ਿਰਕਾਰ ਇਸ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਪਿਆ।

ਮਿਡ ਡੇ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਫ਼ਲਤਾ ਬਣ ਗਿਆ, ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਡੇਲੀ ਮਿਰਰ ਅਤੇ ਡੇਲੀ ਮੇਲ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਟੈਬਲਾਇਡ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੱਭਿਅਕ, ਨਗਨਤਾ ਅਤੇ ਸੈਕਸ ਅਤੇ ਮੂਰਖਤਾ ਦੀਆਂ ਅਸ਼ਲੀਲ ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਸੀ।

ਖਾਲਿਦ ਦੀ ਮਦਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਰੁਕੀਆ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਰਗਰਮ ਸੀ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕੀ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਲੇਆਊਟ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦਹ ਮੰਗ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਕਿ ਦਫ਼ਤਰ ’ਚ ਕੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿਚ ਜੋ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਖ਼ਬਾਰ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦਰਮਿਆਨ ਖਾਲਿਦ ਨੇ ਦੁਬਈ ਸਥਿਤ ਖਲੀਜ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਬਣਨ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਤਾਰਿਕ ਨੂੰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ। ਦੁਬਈ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਖਾਲਿਦ ਮੁੰਬਈ ਵਾਪਸ ਆਏ ਅਤੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਮਿਡ-ਡੇ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਗੁਜਰਾਤੀਆਂ ਲਈ ਇਕ ਇਕ ਗੁਜਰਾਤੀ ਐਡੀਸ਼ਨ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ।

ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿਚ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਰਹੇ, ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ  ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਜਨੂੰਨ, ਕ੍ਰਿਕਟ ਬਾਰੇ ’ਚ ਖੇਡਣਾ ਅਤੇ ਲਿਖਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2001 ਵਿਚ ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਮ ਬਾਰੇ ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ ਖਾਲਿਦ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ 'ਮਿਡ-ਡੇ ਇੱਕ ਹਲਕਾ-ਫੁਲਕਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ, ਮਨੋਰੰਜਕ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਰਤੀ ਪੇਪਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਹੁਣ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਇਕ ਨਵਾਂ ਉਦੇਸ਼ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਮਨੋਰੰਜਕ ਖ਼ਬਰ ਬ੍ਰੇਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਭਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ, ਸ਼ਹਿਰੀ, ਮੋਬਾਈਲ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ’ਤੇ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ’ਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਰਹੀ ਹੈ। ਤੇਜ਼-ਤਰਾਰ ਅੱਜ ਦੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਹੱਦ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਿਡ-ਡੇ ਇਕ ਬ੍ਰਾਂਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਖਾਲਿਦ ਦੇ ਸਪੋਰਟਸਵੀਕ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਗਿਆਪਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਖਾਲਿਦ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ (ਇਟਜ਼ ਏ ਵੈਂਡਰਫੁੱਲ ਵਰਲਡ) ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਉਚਾਈਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
-ਸਿਰਾਜ ਅਲੀ ਕਾਦਰੀ

(ਲੇਖਕ ਆਜ਼ਾਦ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਦੈਨਿਕ ਭਾਸਕਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ)