ਸਸਕਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਮੁੜ ਕੇ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਪਿੱਛੇ? ਜਾਣੋ ਇਸ ਦਾ ਅਸਲੀ ਕਾਰਨ
Sunday, Dec 21, 2025 - 07:28 PM (IST)
ਵੈੱਬ ਡੈਸਕ : ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਤ ਤੱਕ 16 ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਿਵਾਉਣ ਦਾ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਵੱਡੇ-ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਤੋਂ ਪਰਤਦੇ ਸਮੇਂ ਕਦੇ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹੋ?
ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਅਨੁਸਾਰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕਾਰਨ ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰੀਰ ਪੰਜ ਤੱਤਾਂ (ਪ੍ਰਿਥਵੀ, ਜਲ, ਅਗਨੀ, ਵਾਯੂ ਅਤੇ ਆਕਾਸ਼) ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਆਤਮਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਸਕਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਆਤਮਾ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਦੇਖਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਤਮਾ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਤੀ 'ਮੋਹ' ਜਾਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਵਾਪਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਮੋਕਸ਼ (ਮੁਕਤੀ) ਦਾ ਮਾਰਗ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਨਤਾਵਾਂ
ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਦੇਖਣ ਦੀ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤੋਂ ਉਭਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵੱਲ ਮੁੜ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਨਿਯਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿਹਤ ਜਾਂ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਪਿੱਛੇ ਦੇਖ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਕਰੀਏ?
ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪਿੱਛੇ ਦੇਖ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਕੁਝ ਉਪਾਅ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ:
• ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਗਨੀ ਕੋਲ ਹੱਥ-ਪੈਰ ਸੇਕੋ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੱਥਰ, ਲੋਹੇ ਅਤੇ ਜਲ ਨੂੰ ਛੂਹੋ ਕਰੋ।
• ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਪਿੱਛੇ ਵੱਲ ਸੁੱਟੋ ਅਤੇ ਚਾਰਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲ ਛਿੜਕੋ।
• ਨੀਮ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਚਬਾ ਕੇ ਥੁੱਕਣਾ ਜਾਂ ਹਰੀ ਮਿਰਚ ਖਾ ਕੇ ਮੂੰਹ ਸਾਫ਼ ਕਰਨਾ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਤੁਰੰਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰੋ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਅਸ਼ੁੱਧੀ ਨਾ ਰਹੇ।
ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਿਯਮ
• ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਦੇ ਵੀ ਸਸਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਤ ਨੂੰ ਆਤਮਾ ਭਟਕ ਸਕਦੀ ਹੈ।
• ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਘਾਟ ਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਣ ਨਾਲ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 13 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾਨ ਅਤੇ ਤਰਪਣ ਵਰਗੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਯਮਲੋਕ ਜਾਣ ਲਈ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਜਲ ਮਿਲ ਸਕੇ।
