ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ''ਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧਿਆ ਜਨੂੰਨ, ਸ਼ਹਿਰਾਂ ''ਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਘੱਟੀ ਭੁੱਖ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਬਿਊਰੋ) - ਸਾਲ 2024 ਤੋਂ ਲਗਭਗ 2 ਮਹੀਨੇ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 2024 ਵਿੱਚ, ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਲਗਾਇਆ। ਇਹ ਗੱਲ ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਮੰਤਰਾਲੇ (MoSPI) ਦੇ ਨਵੀਨਤਮ ਸਮਾਂ ਵਰਤੋਂ ਸਰਵੇਖਣ (TUS) ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ।

ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਅਸਮਾਨਤਾ ਘਟੀ
ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਉੱਠਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲਿੰਗ ਅਸਮਾਨਤਾ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਪਰ, ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਧੀਆਂ ਨੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਪਾੜਾ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੁੰਡੇ ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਤੇ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕੀ ਹੈ?
ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ/ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰੀ, ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ (ਖੇਡਾਂ, ਬਹਿਸ, ਕਲਾ ਆਦਿ) ਅਤੇ ਘਰ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸਮਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ 
ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2019 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2024 ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ 95 ਮਿੰਟ ਸਿੱਖਣ 'ਤੇ ਲਗਾਏ। ਜਦੋਂ ਕਿ 2024 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ 87 ਮਿੰਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ 92 ਮਿੰਟ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 90 ਮਿੰਟ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ।

ਲਿੰਗ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਮਝੋ
ਲਿੰਗ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ 84 ਮਿੰਟ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਸਾਲ 2019 ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਘਟ ਕੇ 94 ਮਿੰਟ ਹੋ ਗਿਆ। 2019 ਦੌਰਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਹਰ ਰੋਜ਼ 102 ਮਿੰਟ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਨੇ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ

• ਟੀ. ਯੂ. ਐੱਸ. 2024 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
• ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ 2019 ਵਿੱਚ 188 ਮਿੰਟ ਸੀ, ਜੋ 2024 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 199 ਮਿੰਟ ਹੋ ਗਿਆ।
• ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ 2019 ਵਿੱਚ 153 ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2024 ਵਿੱਚ 171 ਮਿੰਟ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।

ਸਰਵੇਖਣ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?

• ਇਹ ਸਰਵੇਖਣ 6 ਸਾਲ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
• 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਹਰ 30 ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
• ਜੇਕਰ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਤਾਂ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਿੰਨ ਵੱਡੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਇਹਨਾਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਵਿੱਚ 10 ਮਿੰਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਲੱਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਮਿੰਟ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
• ਸਰਵੇਖਣ ਨੇ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ 9 ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ।

ਅੰਕੜਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਾਗੂਕਰਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਜਾਪਾਨ, ਕੋਰੀਆ ਗਣਰਾਜ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਟੀਯੂਐਸ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਲੋਕ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਰਵੇਖਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਅਦਾਇਗੀ ਰਹਿਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਾਪਣਾ ਹੈ।