Mahakumbh Mela 2025: ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਿਉਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ? ਜਾਣੋ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਆਯੋਜਨ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਵਿਲੱਖਣਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਲਈ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਰ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨਾਂ- ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਉਜੈਨ ਅਤੇ ਨਾਸਿਕ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਕਰੋੜਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਤੇ ਜੋਤਿਸ਼ ਗਣਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਥਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਆਪਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿਚ ਚਰਚਾ ਕਰੀਏ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਮੁੱਢ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕਲਸ਼ ਉਭਰਿਆ, 12 ਬ੍ਰਹਮ ਦਿਨਾਂ (12 ਧਰਤੀ ਸਾਲ) ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ 12 ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਡਿੱਗੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਉਜੈਨ ਅਤੇ ਨਾਸਿਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੀ ਛੋਹ ਨਾਲ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜੋਤਿਸ਼ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੁਪੀਟਰ ਹਰ 12 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ 12 ਰਾਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਚੱਕਰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਕ ਖਾਸ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਈਵੈਂਟ : ਮੁੱਖ ਤਾਰੀਖਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ
ਸਾਲ 2025 ਵਿਚ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿਚ ਮਹਾਂ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ 13 ਜਨਵਰੀ 2025 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 26 ਫਰਵਰੀ 2025 ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਹ ਪਵਿੱਤਰ ਸਮਾਗਮ ਕੁੱਲ 45 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਰੋੜਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਗੇ।

ਨਹਾਉਣ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤਾਰੀਖਾਂ :

13 ਜਨਵਰੀ 2025: ਪੌਸ਼ ਪੂਰਨਿਮਾ (ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ)
14 ਜਨਵਰੀ 2025: ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ (ਦੂਜਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ)
29 ਜਨਵਰੀ 2025: ਮੌਨੀ ਮੱਸਿਆ (ਤੀਜਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ)
3 ਫਰਵਰੀ 2025: ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ (ਚੌਥਾ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ)
12 ਫਰਵਰੀ 2025: ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ (ਪੰਜਵਾਂ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ)
26 ਫਰਵਰੀ 2025: ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ (ਆਖਰੀ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ)

ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ
ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਆਯੋਜਨ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧੀ, ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

1. ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ :
 ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਨਦੀਆਂ ਵਿਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵਾਂਗ ਸ਼ੁੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦੇ ਸੰਗਮ ਸਥਾਨ (ਜਿੱਥੇ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨਾ ਅਤੇ ਅਦਿੱਖ ਸਰਸਵਤੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ) ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।

2. ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਆਕਰਸ਼ਣ :
 ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਸ਼ਾਹੀ ਸਮਾਗਮ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸੰਤ ਅਤੇ ਅਖਾੜੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਧਰਮ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਸਿਖਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

3. ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਸੰਗਮ :
ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ, ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਸੰਗਮ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪਛਾਣ
ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੁਆਰਾ ਇਕ ਅਟੁੱਟ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਤਿਆਰੀਆਂ :
ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿਚ 2025 ਦੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਲਈ ਵਿਆਪਕ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੈਂਪ, ਜਲ ਸਪਲਾਈ, ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਲਾਭ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਕੁੰਭ 2025 ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਕਰੋੜਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।

ਜਗਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ 
For Android:-  https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en 
For IOS:-  https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8