ਗਰੀਬੀ ਜਾਂ ਬੇਵੱਸੀ? ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਕਾਲਾ ਸੱਚ ਆਇਆ ਸਾਹਮਣੇ, ਸਿੰਧ ''ਚ 16 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਬੱਚੇ ਮਜ਼ਦੂਰ

ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ 1.6 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚੇ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਸਰਵੇਖਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਸਿੰਧ ਦੇ ਕਿਰਤ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ, ਸਈਦ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜ ਤੋਂ 17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਯੂਨੀਸੇਫ ਅਤੇ ਅੰਕੜਾ ਬਿਊਰੋ ਦੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਜੁਲਾਈ-ਅਗਸਤ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਬੇ 'ਚ 1.6 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚੇ (5-17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 10.3 ਫੀਸਦੀ) ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ।

ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੋਰ ਸੂਬੇ ਵੀ ਹੁਣ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਸਿੰਧ ਵਿੱਚ, ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਲਗਭਗ 800,000 ਬੱਚੇ (10-17 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 50.4 ਫੀਸਦੀ) ਖਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਰਵੇਖਣ ਤੋਂ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ 40.6 ਫੀਸਦੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫੀਸਦੀ 70.5 ਹੈ। ਕੰਬਰ ਸ਼ਹਿਦਾਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 30.8 ਫੀਸਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥਾਰਪਾਰਕਰ ਵਿੱਚ 29 ਫੀਸਦੀ, ਟਾਂਡੋ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ ਵਿੱਚ 20.3 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰਪੁਰ ਵਿੱਚ 20.2 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦਰ 2.38 ਫੀਸਦੀ ਹੈ।

ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੂਬਾਈ ਸਰਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪਡੇਟ ਕਰਨ, ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੀਆਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ, ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਾਰਜ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸਈਦ ਮੁਰਾਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫੋਰਸ ਵੀ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1996 ਤੋਂ (ਜਦੋਂ ਫੀਸਦੀ 20.6 ਸੀ) ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।