ਜਲਦੀ ਚੈੱਕ ਕਰੋ ਆਪਣੇ UPI ਦੀ ਇਹ ਸੈਟਿੰਗ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਤੁਹਾਡਾ ਅਕਾਊਂਟ!

ਬਿਜ਼ਨੈੱਸ ਡੈਸਕ : ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਰਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਘਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਵੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬਿੱਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਛੋਟੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੱਕ UPI ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਘੁਟਾਲਾ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਖ਼ਤਰੇ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਘੁਟਾਲੇ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

UPI 'ਤੇ 23.48 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ
ਨੈਸ਼ਨਲ ਪੇਮੈਂਟਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (NPCI) ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2024 ਵਿੱਚ UPI ਰਾਹੀਂ ਲਗਭਗ 20.64 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਜਨਵਰੀ 2025 ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਧਿਆ, ਜਦੋਂ 23.48 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ 16.99 ਬਿਲੀਅਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨਾਲ ਹੋਏ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ UPI ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ UPI ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਈਰਾਨ ਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਦਾ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਅਸਰ, ਵਧਣਗੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਭਾਅ

ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਦਾ ਉਠਾ ਰਹੇ ਹਨ ਫਾਇਦਾ
UPI ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ QR ਕੋਡ ਜਾਂ UPI ID ਰਾਹੀਂ ਤੁਰੰਤ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ NPCI ਨੇ 2020 ਵਿੱਚ UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਨਿਯਮਤ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤਹਿਤ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਮੋਬਾਈਲ ਰੀਚਾਰਜ, ਬਿਜਲੀ ਬਿੱਲ, ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਕਾਰਡ ਬਿੱਲ, ਬੀਮਾ ਪ੍ਰੀਮੀਅਮ ਜਾਂ ਲੋਨ EMI ਵਰਗੀਆਂ ਰਕਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਮਿਤੀ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਕੱਟੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਭੁਗਤਾਨ ਅਤੇ ਦੇਰੀ ਦੇ ਜੁਰਮਾਨੇ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਾਈਬਰ ਅਪਰਾਧੀ ਇਸ ਸਹੂਲਤ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।

UPI ਆਟੋ-ਪੇ 'ਤੇ ਘੁਟਾਲੇ ਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕੇ
ਸਾਈਬਰ ਠੱਗ UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਬੇਨਤੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਚਾਲਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:

1. ਨਕਲੀ ਲਿੰਕ ਅਤੇ ਮੈਸੇਜ
ਅਪਰਾਧੀ SMS, ਈਮੇਲ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਨਕਲੀ ਲਿੰਕ ਭੇਜਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਲਿੰਕਾਂ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕੱਟਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਲਿੰਕ ਆਟੋ-ਪੇ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕੱਟੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

2. ਬੈਂਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬਣ ਕੇ ਕਾਲ
ਘੁਟਾਲੇਬਾਜ਼ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਜਾਂ UPI ਗਾਹਕ ਦੇਖਭਾਲ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਕਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੂੰ ਆਟੋ-ਪੇ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਨ ਲਈ UPI ਪਿੰਨ ਜਾਂ OTP ਦਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਪਭੋਗਤਾ ਪਿੰਨ ਦਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ਖਾਤਾ ਖਾਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਈਰਾਨ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ Air India ਦਾ ਵੱਡਾ ਫ਼ੈਸਲਾ, ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਲੰਘਣਗੇ ਜਹਾਜ਼

3. ਸਸਤੇ ਸਬਸਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ ਦਾ ਲਾਲਚ
ਕਈ ਵਾਰ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੂੰ ਸਸਤੀ ਗਾਹਕੀ ਜਾਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਆਟੋ-ਪੇ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਭਰਮਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਬੇਨਤੀ ਸਵੀਕਾਰ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਸੇ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਲਈ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

4. ਕੈਸ਼ਬੈਕ ਅਤੇ ਛੋਟ ਦਾ ਲਾਲਚ
ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕੈਸ਼ਬੈਕ, ਛੋਟ ਜਾਂ ਹੋਰ ਲੁਭਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਆਟੋ-ਪੇ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਧੋਖਾ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹੋ।

ਧੋਖਾਧੜੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਉਪਾਅ

UPI ਆਟੋ-ਪੇ ਘੁਟਾਲੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੁਝ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ:

- ਅਣਜਾਣ ਲਿੰਕਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ SMS, ਈਮੇਲ ਜਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਲਿੰਕ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਨਾ ਕਰੋ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਿਸੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ।
- ਪਿੰਨ ਅਤੇ OTP ਗੁਪਤ ਰੱਖੋ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਲਰ ਨੂੰ ਆਪਣਾ UPI ਪਿੰਨ, OTP ਜਾਂ ਬੈਂਕਿੰਗ ਵੇਰਵੇ ਨਾ ਦਿਓ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਬੈਂਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ।
- ਆਟੋ-ਪੇ ਬੇਨਤੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ: ਆਟੋ-ਪੇ ਬੇਨਤੀ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ। ਸਿਰਫ਼ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਵਪਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਬੇਨਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰੋ।
- ਤੁਰੰਤ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ: ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੀ UPI ਐਪ ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਫਰਾਡ ਜਾਂ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਵਾਦ ਵਿਕਲਪ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ। ਨਾਲ ਹੀ, ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਦਰਜ ਕਰੋ।
- ਆਟੋ-ਪੇ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ: ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ UPI ਐਪ ਵਿੱਚ ਆਟੋ-ਪੇ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ ਅਤੇ ਅਣਜਾਣ ਜਾਂ ਬੇਲੋੜੇ ਆਟੋ-ਪੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰੋ।

ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ

For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en

For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8