ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦਾ ਘਾਟਾ ''ਕਾਬੂ'' ''ਚ : ਸਮੀਖਿਆ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ—ਸੰਸਦ 'ਚ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ 2018-19 ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਸਮੀਖਿਆ 'ਚ ਆਯਾਤ-ਨਿਰਯਾਤ, ਵਿਨਿਯਮ ਦਰ ਅਤੇ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦੇ ਘਾਟੇ (ਕੈਟ) ਵਰਗੇ ਬਾਹਰੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੋਰਚਿਆਂ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਮੀਖਿਆ ਮੁਤਾਬਕ ਸੰਸਾਰਕ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਣ ਨਾਲ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਦਬਾਅ ਹੋਵੇਗਾ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸੰਸਾਰਕ ਉਤਪਾਦਨ 'ਚ ਵਾਧਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ 'ਚ ਵੀ ਸਹਾਇਕ ਬਣੇਗਾ। ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੱਖ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਹੋਰ ਉਦਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦੇ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਵਾਲੇ ਸਰੋਤ ਹੋਰ ਸਥਿਰ ਹੋਣਗੇ। ਜੇਕਰ ਖਪਤ 'ਚ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ਨਾਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਗਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦੇ ਘਾਟੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿੱਤ ਅਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਣ ਵਲੋਂ ਪੇਸ਼ ਸਮੀਖਿਆ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹਾਲਾਂਕਿ 2017-18 ਦੇ 1.8 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ 'ਚ 2018-19 'ਚ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦਾ ਘਾਟਾ 'ਕਾਬੂ' 'ਚ ਹੈ। ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦੇ ਘਾਟੇ 'ਚ ਵਾਧਾ ਵਪਾਰ ਘਾਟੇ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ 2017-18 ਦੇ 6 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2018-19 'ਚ 6.7 ਫੀਸਦੀ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਵਪਾਰ ਘਾਟੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਜ੍ਹਾ 2018-19 'ਚ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਚ ਆਈ ਤੇਜ਼ੀ ਰਹੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ 'ਚ ਧਨ ਭੇਜੇ ਜਾਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦੇ ਘਾਟੇ 'ਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਾਲਾਂਕਿ 2018-19 'ਚ ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ. ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ 'ਚ ਚਾਲੂ ਖਾਤੇ ਦਾ ਘਾਟਾ ਵਧਿਆ, ਪਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਬਕਾਇਆ ਕਰਜ਼ 'ਚ ਲਗਾਤਾਰ ਕਮੀ ਦਾ ਰੁਝਾਣ ਰਿਹਾ।