ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ''ਚ 24 ਟਨ ਸੋਨਾ, ਆਖ਼ਿਰ ਇੰਨਾ ਸੋਨਾ ਕਿਉਂ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰ ਰਿਹੈ RBI ?

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਸਮਾਨੀ ਚੜ੍ਹ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਰੀਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (ਆਰਬੀਆਈ) ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ 24 ਟਨ ਸੋਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਸਥਿਰਤਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੀ ਇਸੇ ਮਿਆਦ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ 'ਚ ਉਸ ਨੇ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਗੁਣਾ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਿਆ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ 16 ਟਨ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬੈਂਕ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੋਨਾ 26 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2024 ਤੱਕ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਿਆ, ਦਸੰਬਰ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ 803.6 ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 827.69 ਟਨ ਹੋ ਗਿਆ।

ਭਾਰਤ ਸੋਨੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਆਪਣੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕਦੇ ਇੰਨਾ ਸਰਗਰਮ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ। 1991 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰਾ ਸੋਨਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸਨੇ ਦਸੰਬਰ 2017 ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਾਰਕੀਟ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਸਟਾਕ ਵਿੱਚ ਜੋੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। 2022 ਵਿੱਚ, ਬੈਂਕ ਨੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ ਘੱਟ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸੋਨਾ ਹਮਲਾਵਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਸੋਨਾ

ਦਸੰਬਰ 2023 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਕੁੱਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ 7.75 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੀ, ਜੋ ਅਪ੍ਰੈਲ 2024 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਵਧ ਕੇ ਲਗਭਗ 8.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ। ਵੌਲਯੂਮ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧੇ ਕਾਰਨ ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਾਭ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਉਭਰ ਰਹੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਵਾਂਗ, ਆਰਬੀਆਈ ਵੀ ਮੁਦਰਾ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਚਾਅ ਲਈ ਆਪਣੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਵਧਦੀ ਗਲੋਬਲ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਭਰਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ। 2024 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ 290 ਟਨ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਿਆ। ਇਹ ਕੁੱਲ ਵਿਸ਼ਵ ਸੋਨੇ ਦੀ ਮੰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।