ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਗਰਮੀ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਰ

ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਖਿਲਵਾੜ ਕਰਨੋਂ ਬਾਜ਼ ਨਾ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਚ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦੀ ਮਾਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਨ ਕਰ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਘਸੁੰਨ ਦੇ-ਦੇ ਰੋ ਅਤੇ ਵਿਲਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜੋ-ਜੋ ਲੋਕ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤਾਂ ਦੇ ਡਰਾਉਣੇ, ਮਾਰੂ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਮੰਜ਼ਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਏ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ-ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੇੜਿਓਂ ਤੱਕਿਆ, ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਸੁੱਤੇ-ਸਿੱਧ ਤ੍ਰਬਕ ਉੱਠਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਭੜਕੀ ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਜੋ ਕੈਨੇਡਾ ਅੰਦਰ ਨੋਵਾ ਸ਼ਕੋਸ਼ੀਆ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ, ਕਿਊਬਕ ਤੱਕ, ਅਮਰੀਕਾ ਅੰਦਰ ਹਵਾਈ ਜਜ਼ੀਰੇ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਯੂਰਪ ਅੰਦਰ ਯੂਨਾਨ, ਸਪੇਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ, ਏਸ਼ੀਆ ਅੰਦਰ ਚੀਨ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਉਲੰਘਦੀ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਆਦਿ ਤੱਕ ਅਜੋਕੀ ਮਾਨਵਤਾ, ਇਸ ਵੱਲੋਂ ਉਸਾਰੀ ਆਧੁਨਿਕ ਸੱਭਿਅਤਾ, ਜੰਗਲੀ ਬਨਸਪਤੀ, ਜੀਵਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਮੁੱਲੀ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਦੀ ਵੇਖੀ ਗਈ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹੈ।

ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਜੋਕੀ ਮਾਨਵਤਾ ਦਾ ਦੁਖਾਂਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਾਨੋ-ਸ਼ੌਕਤ ਅਤਿ ਅੱਖਾਂ ਚੁੰਧਿਆ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਮਸਨੂਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮੱਕੜਜਾਲ ਵਿਚ ਫਸ ਕੇ ਉਸ ਕਾਦਰ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਬੇਅੰਤਤਾ ਵੱਲ ਕੰਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ,‘‘ਬਲਿਹਾਰੀ ਕੁਦਰਤ ਵਸਿਆ।। ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨਾ ਜਾਇ ਲਖਿਆ।।’’ ਜਿਵੇਂ ਗੁਰਬਾਣੀ ਯਾਦ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਵਧਦਾ ਗਲੋਬਲ ਤਪਸ਼ੀਕਰਨ ਕਈ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਅੱਗਜ਼ਨੀ, ਹੜ੍ਹ, ਸੁਨਾਮੀਆਂ, ਧਰਤੀ ਖਿਸਕਣ ਜਿਹੀਆਂ ਬਰਬਾਦੀਆਂ ਨਾਲ ਲਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਵਤਾ, ਜੰਗਲੀ ਅਤੇ ਸਾਗਰੀ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਅੱਗ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਕਰ ਕੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਬੱਦਲਾਂ ਵਰਗੀ ਧੁੰਦਲੀ ਜਿਹੀ ਪਰਤ ਆਸਮਾਨ ਵਿਚ ਵੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਂਟਰੀਆਲ (ਕਿਊਬੈਕ) ਵਿਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਧੂੰਆਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੇ ਮੇਅਰ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਧੂੰਏਂਕਰਨ ਲਈ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਲੱਗੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕਣਕ-ਝੋਨੇ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨੀ ਵੱਲੋਂ ਜਲਾਏ ਜਾਣ ਕਰ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਧੂੰਏਂਕਰਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਨਕੋਰਡੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਆਰਟਿਸਟਿਕ ਖੋਜੀ ਪ੍ਰੋ. ਐਲਿਸ ਜੇਰੀ ਦੀ ਖੋਜ ਅਨੁਸਾਰ ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ‘ਅਗਨ ਸਾਹ’ ਲੈ ਰਹੇ ਹੋਈਏ।

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਖੇਤਰ ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਨਾ ਤਾਂ ਸੰਨ 2003 ਦੀ ਭਿਆਨਕ ਅੱਗ ਤੇ ਨਾ ਤਾਂ ਸੰਨ 2003 ਦੀ ਭਿਆਨਕ ਅੱਗ ਤੇ ਨਾ ਹੀ 30 ਜੂਨ, 2021 ਨੂੰ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਧੂ-ਧੂ ਸੜਦੇ ਲਿਟਨ ਪਿੰਡ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਬਕ ਸਿੱਖਿਆ। ਅਗਸਤ 16, 2003 ਨੂੰ ਆਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਕਾਨਗਨ ਪਰਬਤ ਸੂਬਾਈ ਪਾਰਕ ਨੇੜੇ ਅੱਗ ਭੜਕੀ ਜਿਸ ਨੇ ਵੇਖਦੇ ਹੀ ਵੇਖਦੇ 250 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਖੇਤਰ ਆਪਣੀ ਬੁੱਕਲ ਵਿਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਵਿਹੰਦੇ-ਵਿਹੰਦੇ 200 ਘਰ ਜਲ ਕੇ ਰਾਖ ਹੋ ਗਏ, 33000 ਬਾਸ਼ਿੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਈਂ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ।

ਹੁਣ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਦੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਕੈਲੋਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਇਲਾਕਾਈ ਰਾਜਧਾਨੀ ਯੈਲੋਨਾਈਫ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਲੱਗੀਆਂ ਅੱਗਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਡੇਢ ਲੱਖ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਰਾਖ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਤਬਾਹੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਯੈਲੋਨਾਈਫ ਨੂੰ ‘ਭੂਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ’ ਗਰਦਾਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਫੈਡਰਲ ਮੰਤਰੀ ਹਰਜੀਤ ਸੱਜਣ ਨੇ ਕਮਾਨ ਸੰਭਾਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ 90-95 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਏ ਗਏ ਹਨ।

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ (ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ) ਡੇਵਿਡ ਐਬੇ ਨੇ 16 ਅਗਸਤ, 2023 ਨੂੰ ਰਾਜ ਵਿਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਕੈਲੋਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਅੱਗ ਬੁਝਾਊ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿਚ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਏ। ਰਾਜ ਵਿਚ ਸ਼ੁਸਵੈਪ ਲੇਕ ਨੇੜਲਾ 20 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਇਲਾਕਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸੜ ਕੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਬਾਰਿਸ਼ ਤੇ ਠੰਡ ਕਰਕੇ ਅੱਗ ਮੱਠੀ ਪਈ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਭਿਆਨਕ ਪ੍ਰਕੋਪ ਅਜੇ ਰੁਕਿਆ ਨਹੀਂ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੈਬਨਿਟ ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੌਜ ਨੂੰ ਅੱਗ ਬੁਝਾਊ ਕਾਰਜ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਕੋਸਟ ਗਾਰਡਜ਼, ਅੱਗ ਬੁਝਾਊ ਯੋਧੇ, ਆਰ. ਸੀ. ਐੱਮ. ਪੀ. ਆਦਿ ਯੈਲੋਨਾਈਟ ਅਤੇ ਕੈਲੋਨਾ ਵਿਖੇ ਪੂਰੀ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹਨਾਂ, ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ, ਯਾਤਰੀ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਰੋਟੀ, ਕੱਪੜਾ, ਦਵਾਈਆਂ, ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਫਸਰ ਮਾਈਕ ਵੈਸਟਵਿਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵੱਡੀ ਭਿਆਨਕ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫਤ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਅਜੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਦਿਨ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। 30 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕ ਸ਼ਿਫਟ ਕੀਤੇ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, 36,000 ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਨ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜੇਮਨ ਨੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਅੱਗ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਕੁਮੈਂਟਰੀ ਛਾਪਦਿਆ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਇਕ ਨਾਮੁਰਾਦ ਤੇ ਲੰਬੀ ਬੀਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਫੰਡ ਉਪਲੱਬਧ ਨਹੀਂ ਕਰਾਏ ਜਾਂਦੇ। ਸੰਨ 2003 ਦੀ ਅਗਨ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਮੰਜ਼ਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡੇ ’ਤੇ ਹੰਢਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਸਰਕਾਰ ਕੁੰਭਕਰਨੀ ਨੀਂਦ ਕਿਉਂ ਸੁੱਤੀ ਰਹੀ? ਬੇਕਾਬੂ ਅੱਗ, ਸੋਕਿਆਂ, ਖੁਸ਼ਕੀ ਨਾਲ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ, ਮੱਛੀਆਂ ਤੇ ਬਨਸਪਤੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਜਨਤਾ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਅਤੇ ਬਨਸਪਤੀ 20 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਹ ਬਰਬਾਦੀ ਝੱਲਣ ਲਈ ਅਵਾਜ਼ਾਰ ਬੈਠੇ ਹਨ।

ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਖੂਬਸੂਰਤ, ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਦੇ ਯਾਤਰੂਆਂ ਲਈ ਖਿੱਚ, ਹਵਾਈ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲਹਿਆਨਾ, ਇਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਮਾਊਈ ਵਿਰਸਾ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲ ਕੇ ਰਾਖ ਹੋ ਗਿਆ ਭਿਆਨਕ ਅੱਗ ਕਰ ਕੇ। ਸੰਨ 1873 ਵਿਚ ਇੱਥੇ ਈਸਾਈ ਮਿਸ਼ਨਰੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਬੋਹੜ ਦਾ ਦਰੱਖਤ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਇੰਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਮੁਜੱਸਮਾ ਬਣ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਕਿ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜੋੜੇ ਹਰ ਸਾਲ ਇਸ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਕਰਕੇ ਇਥੇ ਵਿਆਹ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਵੀ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਲ ਗਿਆ ਹੈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮੁੜ ਪੁੰਗਰੇ ਜਾਂ ਨਾ। ਲਹਿਆਨਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਦਰਜਨ ਲੋਕ ਅੱਗ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਏ। ਹਵਾਈ ਦਾ ਮਾਊਈ ਖੇਤਰ 30 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉਗਾ ਕੇ, ਗੰਨੇ, ਪਾਈਨਐਪਲ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ਾਲ ਚਰਾਗਾਹਾਂ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਚਰਾਗਾਹਾਂ ਦਾ ਸੁੱਕਾ ਘਾਹ ਹੀ ਅੱਜ ਇਸ ਦੀ ਭਿਆਨਕ ਅੱਗ ਨਾਲ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ। ਕਈ ਥਾਈਂ 45 ਮੀਟਰ ਉੱਚੀਆਂ ਅਗਨ ਲਪਟਾਂ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ। ਸੰਨ 2015-16 ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਥੇ ਕਈ ਅੱਗਾਂ ਲੱਗਣ ਅਤੇ ਫੈਲਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੀਆਂ ਪਰ ਪ੍ਰਸਾਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਮੁਸਤੈਦੀ ਨਾ ਵਰਤਣ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਦੁਖਦਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ।

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਨੋਚਕਿਤਸਕ ਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰੋ. ਸਟੀਵਨ ਟਾਈਲਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਕਿੱਧਰੇ ਅੱਗਜ਼ਨੀ, ਕਿੱਧਰੇ ਸੋਕਾ, ਕਿੱਧਰੇ ਹੜ੍ਹ, ਕਿੱਧਰੇ ਸੁਨਾਮੀਆਂ, ਕਿੱਧਰੇ ਕੋਵਿਡ-19 ਵਰਗੀਆਂ ਮਹਾਮਾਰੀਆਂ ਮਾਨਵ ਸੱਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਹੋਂਦ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਐਤਕੀਂ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਬਿਹਾਰ ਵਿਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚ ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੇ ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਨੇ ਕਹਿਰ ਢਾਹਿਆ। ਸਪੇਨ, ਯੂਨਾਨ, ਇਟਲੀ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ ਗਲੋਬਲ ਤਪਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵੇਖੇ ਗਏ। ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਕੋਲੰਬੀਆ, ਪੀਰੂ ਆਦਿ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ ਅੱਗ, ਹੜ੍ਹਾਂ, ਧਰਤ ਕਟਾਅ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣੇ। ਨੋਵਾ ਸ਼ਕੋਸੀਆ (ਕੈਨੇਡਾ) ਵਿਚ ਹੈਲੀਫੈਕਸ, ਗੁਆਂਢ ’ਚ ਟੈਂਟਾਲਨ ਤੇ ਹੈਮਾਂਡ ਮੈਦਾਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਅਪਰ ਟੈਟਾਲਨ ਵਿਚ ਅੱਗ ਇਸ ਕਦਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੀ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੈਰੀਂ ਜੁੱਤੀ ਵੀ ਨਾ ਪਾਉਣ ਦਿੱਤੀ। ਕੈਨੇਡਾ ਅੰਦਰ ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ 3166 ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਸਬੰਧੀ ਚਿਤਾਵਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।

ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਨੋਵਾ ਸ਼ਕੋਸੀਆ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਦਰੱਖ਼ਤ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸਨਅਤ ਜੋ ਸਾਲਾਨਾ 52 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਕਮਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਗ ਕਰਕੇ ਨੱਸਣਾ ਪਿਆ। ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ 2 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਮੱਛੀ ਮਾਰਕੀਟ ਅੱਗ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣੀ, 13000 ਮਛੇਰਿਆਂ ਦਾ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਠੱਪ ਹੋਇਆ। ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਰਾਕ ਲਾਬਸਟਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ 538 ਮਛੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਕਾਮੇ ਤੇ ਸਟਾਫ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ ਸਾਹ ਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਕੈਨੇਡਾ ਤੇ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਵਿਚ ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਦੀ ਸਟੱਡੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਸਾਹ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਸਮੇਤ। ਮਨੋਰੋਗ ਕਰ ਕੇ ਲੋਕ ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦੋ-ਫਰੋਖਤ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਖਾਣ ਵੱਲ ਰੁਚਿਤ ਅਤੇ ਖਿਝੇ-ਖਿਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸੇ ਕਰ ਕੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਂ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਸਪੇਨ, ਯੂਨਾਨ, ਇਟਲੀ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਹੋਰ ਜੰਗਲੀ ਅੱਗ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਕੋਪਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਦਮ ਉਠਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ ’ਚ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਫੈਡਰਲ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਾਸ਼ੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਹੁਣ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀ ਜੀਅ 700 ਡਾਲਰ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੀ ਹਵਾ ਏਅਰ ਫਿਲਟਰ, ਏਅਰ ਕੰਡੀਸ਼ਨਰ, ਬਿਜਲੀ ਨਾ ਆਉਣ ’ਤੇ ਜਨਰੇਟਰ, ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰੇ ਟਾਇਲਟ, ਵਾਸ਼ਰੂਮ, ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਪੂਲ, ਖੇਡਣ ਲਈ ਗਰਾਊਂਡਾਂ, ਬੇਘਰਾਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਘਰ, ਟੀ 95 ਮਾਸਕਾਂ ਲਈ ਫੰਡ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਵੱਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਵੱਜੋ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਪਰ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਖੁਦ ਵਧੀਆ ਰਹਿਣ ਬਸੇਰਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਤਨਸ਼ੀਲ ਰਹਿਣਾ ਪਏਗਾ। ਮਾਰਟਨ ਲੂਥਰ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜੇ ਰੱਬ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰੋਗੇ? ਜਵਾਬ ਸੀ, ‘‘ਮੈਂ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਗਾਵਾਂਗਾ।’’ ਇਵੇਂ ਹੀ ਮਾਂਟਰੀਅਲ ਕਿਤਾਬ ਛਾਪਕ ਮਾਰਕ ਫੋਰਟੀਅਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, ‘‘ਅਸੀਂ ਇਕ ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਗਾਵਾਂਗੇ ਫਿਰ ਕੀ ਪਤਾ ਰੱਬ ਆਪਣਾ ਮਨ ਬਦਲ ਲਵੇ।’’ ਕਿੰਨਾ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ ਅਜੋਕੀ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ, ‘ਦਰੱਖ਼ਤ ਲਗਾਓ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਬਚਾਓ।’

ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ