ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਰੋਕਣਾ ਹੋਵੇਗਾ

ਮੰਗਤ ਰਾਮ ਪਾਸਲਾ
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ’ਤੇ ‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਵਲੋਂ ਫਿਰ ਤੋਂ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਣ ਉਪਰੰਤ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਸਮੇਤ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਅੰਦਰ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਤਾ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਬਾਰੇ ਚੁੰਝ ਚਰਚਾ ਜ਼ੋਰਾਂ ’ਤੇ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਨ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁਫ਼ਾਦਾਂ ਲਈ ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ ਸਿੱਧੀ ਦਖ਼ਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਹੁਣ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਕਰ ਕੇ ਜਿਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਅਫਗਾਨ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸਨੇ ਇਸ ‘ਮਹਾਸ਼ਕਤੀ’ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖੋਖਲੇਪਨ ਤੇ ਦੋਗਲੇਪਨ ਨੂੰ ਜਗ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਡਾ. ਨਜ਼ੀਬ ਉਲਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠਲੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਅਲਕਾਇਦਾ’ ਨਾਮੀ ‘ਮਹਿਸਾਸੁਰ’ ਰਾਖਸ਼ਸ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਅਫਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ’ਚ ਜਦੋਂ ਤਾਲਿਬਾਨੀ (ਅਲਕਾਇਦਾ ਦਾ ਬਦਲਿਆ ਨਾਂ) ਸੱਤਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਖੂਨੀ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਨਾਟੋ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਆਪ ਸਿਰਜੇ ‘ਦੈਂਤ’ ਨੂੰ ਭਸਮ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹਾਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਫਗਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਵਿਰੁੱਧ ਜੰਗ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਲਈ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਚੋਣਾਂ ਉਪਰ ਖਰਚ ਕਰ ਕੇ ਆਪਣੀ ਹੱਥਠੋਕਾ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਲੋਂ ਪਿਛਲੇ 20 ਸਾਲਾਂ ’ਚ 1 ਟ੍ਰਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕਰ ਕੇ 3 ਲੱਖ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜ ਖੜ੍ਹੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਾਟੋ ਫੌਜਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਸੀ।

ਪ੍ਰੰਤੂ ਜਿਉਂ ਹੀ ਤਾਲਿਬਾਨਾਂ ਨੇ ਕਾਬੁਲ ਵੱਲ ਪੇਸ਼ਕਦਮੀ ਆਰੰਭੀ, ਅਫਗਾਨ ਫੌਜ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਸਮੇਤ ‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਅੱਗੇ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਸਿਰ ਆਪਣੀ ਹੱਥਠੋਕਾ ਸਰਕਾਰ ਥੋਪਣ ਤੇ ਸਾਰੀ ਫੌਜੀ ਤਾਕਤ ਝੋਕਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ‘ਤਾਲਿਬਾਨੀ’ ਖੂੰਖਾਰ ਗਿਰੋਹ ਆਪਣੀ ਖੇਡ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਿਆਂ ਨਵੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਦਮੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਉਸੇ ‘ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ’ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਧਾੜਵੀ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਦੁੰਮ-ਦਬਾ ਕੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ’ਚੋਂ ਭੱਜਣ ਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤੇ।

ਇਸ ਘਟਨਾ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਨਾਲ ਫਰਵਰੀ 2020 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਅਮਰੀਕਾ-ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਮਝੌਤਾ (ਦੋਹਾ ਡੀਲ) ਵੀ ਕੁਝ ਨਾ ਸੁਆਰ ਸਕਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ’ਚ ਅਫਗਾਨ ਅੰਦਰਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧੜਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰਾਜਸੀ ਸਮਝੌਤੇ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਪੱਕੀ ਤੇ ਵਿਸਤਰਤ ਜਗਬੰਦੀ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੇਕਸੂਰ ਅਫਗਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ‘ਤਾਲਿਬਾਨਾਂ’ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰ ਕੇ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਧਕੇਲਣ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ’ਚ ਸਾਮਰਾਜੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਥੂ-ਥੂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮ, ਜਾਤ, ਨਸਲ ਜਾਂ ਰੰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਦੇਖਣਾ ਤਰਕਸੰਗਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ‘ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ’’ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮ ਜਾਂ ਨਸਲ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਦੇ ਨਾਮ ’ਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਖੂਨ ਦੀ ਪਿਆਸੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਸਰਕਾਰੀ ਤੰਤਰ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਾਕਮਾਂ ’ਚ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਅੰਦਰ ਕਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਉਪਰ ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਹਿਸ਼ੀ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਸਭ ਉਸੇ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹੈ।

ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅੰਦਰ ਅਮਰੀਕਨ ਤੇ ਨਾਟੋ ਫੌਜਾਂ ਵਲੋਂ ਸਿੱਧਾ ਦਖ਼ਲ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਉਸ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖਜ਼ਾਨੇ ਲੁੱਟਣ ਤੇ ਇਸ ਖਿੱਤੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਧਾਰਨ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਤਾਲਿਬਾਨਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਕੇ ਅਮਰੀਕਨ ਫੌਜਾਂ ਵਾਪਸ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਦਾ ਇਹ ਸਾਮਰਾਜੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ। ਅਸਲ ’ਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਪ੍ਰਤੀ ਅਮਰੀਕਨ (ਸਮੇਤ ਨਾਟੋ) ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਫਲ ਸਿੱਧ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਹਮੇਸ਼ਾ-ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਦਾਗ਼ਦਾਰ ਬਣਿਆ ਰਹੇਗਾ।

‘ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ’ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਗਾਂ ਅੰਦਰ ਫਿਰਕੂ ਤੱਤਾਂ ਹੱਥੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਵਾਦੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਅਧੀਨ ਨਿਹੱਥੇ ਤੇ ਬੇਕਸੂਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਵੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਭਰ ’ਚ ‘ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ’ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ, ਰੰਗਾਂ ਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵੈਰੀ ਬਣਾ ਕੇ ਉਸਦੇ ਖੂਨ ਦੀ ਹੋਲੀ ਖੇਡਦੀ ਹੈ। ‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਉਸਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਖੌਫ਼ਜ਼ਦਾ ਹੋ ਜਾਣ ਤੇ ਉਸਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਹਿਨਣ, ਖੁਰਾਕ ਖਾਣ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅੰਦਰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਵਲੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਲਾਮ ਤੇ ਇਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਵਿਕਾਊ ਵਸਤੂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਾਧਾਰਨ ਔਰਤਾਂ, ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬੇਤਰਸੀ ਨਾਲ ਮਾਰਨ-ਕੁੱਟਣ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲਾਂ ਤੇ ਅਖਬਾਰਾਂ ’ਚ ਦਿਖਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਅਣਮਨੁੱਖੀ ਤੇ ਡਰਾਉਣਾ ਹੈ। ‘ਤਾਲਿਬਾਨ’ ਨਵੇਂ ਰੰਗਰੂਟਾਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਜਿਹੜੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅਸਲ ’ਚ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ‘ਅਨਪੜ੍ਹ’ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੀ ਇਕ ਢੰਗ ਹੈ।

ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਫੌਜ ਤੇ ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਨੇ ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਹਤਿਆਰਿਆਂ ਸਾਹਮਣੇ ਹਥਿਆਰ ਸੁੱਟ ਕੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਰਾਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਬਣਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜਲੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਲਸ, ਦੂਸਰੇ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਬਲਾਂ, ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ ਤੇ ਨਿਆਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਇਕ ਹਿੱਸੇ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ਸਤਰਧਾਰੀ ਸੱਜੇ ਪੱਖੀ ਹੜਦੁੰਗੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹਿੰਸਕ ਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵੱਲ ‘‘ਮੂਕ ਦਰਸ਼ਕਾਂ’’ ਵਾਲਾ ਵਤੀਰਾ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ’ਚ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਅੰਦਰ ਫਿਰਕੂ ਵੰਡ, ਅਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਤੇ ਆਪਸੀ ਬੇਭਰੋਸਗੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸੱਤਾ ਉਪਰ ਕਬਜ਼ੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸਮੁੱਚੇ ਖਿੱਤੇ, ਤੇ ਖਾਸਕਰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵੱਧ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਅਜੋਕੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਵੀ ਅਮਰੀਕਨ ਤਰਜੀਹਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖ ਕੇ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵੀ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਕਈ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਭਰੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਹਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਸਾਡੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਨਾਲਾਇਕੀ ਤੇ ਇਕਪਾਸੜ ਪਹੁੰਚ ਨੇ ਸਾਡੇ ਵਿਰੋਧ ’ਚ ਲਿਆ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰ ਦਿਤਾ ਹੈ।

ਸਾਡੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਤੇ ਸੰਸਾਰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਅਲੰਬਰਦਾਰ ਵਜੋਂ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ‘ਤਾਲਿਬਾਨੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ’ ਵਾਲੀ ਸ਼ਕਤੀ ਜਾਂ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਹਿੰਸਕ, ਫਿਰਕੂ ਤੇ ਸੰਕੀਰਨਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਰੋਕਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤੇ ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖਤਾ, ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਤੇ ਬਰਾਬਰਤਾ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਦੁਹਰਾਉਣਾ ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਹੋਵੇਗਾ।