ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਲਿਆ ਸੀ ਖੂਨ ਪਸੀਨੇ ਦੀ ਕਮਾਈ ਨਾਲ, ਅੱਜ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਹੀ ਵਾਂਝੇ ਹੋਏ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਪੇ

ਚਮਿਆਰੀ(ਸੰਧੂ)— ਹਰੇਕ ਜਿਊਂਦੇ ਜੀਵ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਨਿੱਘੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬੁੱਕਲ 'ਚੋ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਾਪੇ ਉਸ ਦੀ ਇਸ ਦੁਨੀਆ 'ਤੇ ਹੋਂਦ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਢਾਲ ਬਣ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਪੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਰਿੜ੍ਹਨਾ, ਤੁਰਨਾ ਅਤੇ ਦੌੜਨਾ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਖੰਭਾਂ ਨੂੰ ਪਰਵਾਜ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਅਕਾਸ਼ 'ਚ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਉਡਾਰੀਆਂ ਲਾ ਸਕੇ। ਜਿੰਨੇ ਚਾਅ, ਮਲ੍ਹਾਰ ਅਤੇ ਲਾਡ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹੀਂ ਸ਼ਿੱਦਤ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰੀਝਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਦੂਜਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਬੱਚੇ ਦੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਕਿਲਕਾਰੀ ਸੁਣਨ ਲਈ ਉਤਾਵਲੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮਾਪੇ, ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਝਰੀਟ ਲੱਗਣ 'ਤੇ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਾ ਵਾਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬੱਚੇ ਦੇ ਦੁੱਖ, ਤਕਲੀਫ, ਭੁੱਖ, ਪਿਆਸ ਅਤੇ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਮਾਪੇ ਰੱਬ ਦਾ ਹੀ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਹਨ। 
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਸ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਨਾਲ ਹੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪੁੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪੇ ਇਸ ਆਸ ਨਾਲ ਪਾਲਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਢੱਲਦੇ ਪੱਖ 'ਚ ਸਾਡੀ ਧਰਵਾਸ ਬਣਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਕਈ ਘਰਾਂ 'ਚ ਥੁੜਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਇਉ ਸੰਭਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਬੂਟੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਨੂੰ। ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਘਰ ਦੇ ਸਿਆਣੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਤੁਰ ਜਾਣ ਨਾਲ ਬੜਾ ਕੁਝ ਖੁਰ ਖਿੰਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਪਾਸਾ ਪਲਟ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੜੇ ਹੀ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਤੇਜ ਰਫਤਾਰ ਜੀਵਨ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਗਿਣਤੀ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਬਹੁਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਰੀ ਮੁੱਕਣ 'ਤੇ ਦੂਜੇ ਭਰਾ ਜਾਂ ਭੈਣ ਕੋਲ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਤਰਸਯੋਗ ਹੋ ਰਹੀ ਹਾਲਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਇਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਜੋ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਅਜੋਕੀ ਪੀੜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੱਚੇ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੀ ਵੇਖੋ ਵੇਖੀ ਹੋੜ। 

ਇਸ ਚੱਕਰ 'ਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਨੇਕਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਘਰ 'ਚ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਜਵਾਨੀ ਗੁਜ਼ਾਰ ਚੁੱਕੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਸਾਫ ਸੁਥਰਾ ਮਾਹੌਲ ਛੱਡ ਕੇ ਰੌਲੇ-ਰੱਪੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਭਰੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਾਤਾਵਰਨ 'ਚ ਰਹਿਣ ਨੂੰ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲੇ 'ਤੇ ਬਜ਼ਿਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਜ਼ੁਰਗ ਆਪਣੇ ਪੋਤਰੇ-ਪੋਤਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤੋਤਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦਾ ਦਖਲ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਹਰ ਨਵੇਂ ਦਿਨ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਦੇ ਵਿਹੜਿਆਂ ਨੂੰ ਤੰਗ ਕਰੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਕੀ ਇਹ ਘਰ ਦਾ ਬਦਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ? ਪਹਿਲਾਂ ਕੇਵਲ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਨਿਰਮੋਹੀ ਔਲਾਦ ਹੀ ਬਿਰਧ ਆਸ਼ਰਮਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਯਾਦ ਰੱਖਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਹ ਲਾਹਨਤ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਲੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਅਲੰਬਰਦਾਰ ਗਿਣਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋ ਵੀ ਕਈ ਹੁਣ ਬੁੱਢੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁੱਠੇ ਲਾਉਣ ਜਾਂ ਘਰੋਂ ਧੱਕ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰ੍ਹਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹਿਚਕਚਾਉਂਦੇ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਔਲਾਦ ਦੀ ਸੁੱਖ ਲਈ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦੁਆਵਾਂ ਮੰਗਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਅੰਤਲੇ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੱਸਦਿਆਂ ਖੇਡਦਿਆਂ ਗੁਜਾਰਨ ਦੀ ਆਸ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵਸਾਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਇਹ ਕੀਮਤੀ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਪਲ ਅਜਾਈਂ ਨਹੀ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ। ਬਜ਼ੁਰਗ ਹੋਏ ਮਾਪੇ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਕੋਲੋਂ ਕੋਈ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀਆਂ ਖੁਆਇਸ਼ਾਂ ਨਹੀ ਰੱਖਦੇ, ਉਹ ਸਿਰਫ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੈਠ ਕੇ ਗੱਲਾਂ ਬਾਤਾਂ ਕਰਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇੰਨੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕਲਾਪਾ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਪੱਥਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਇਕਲੌਤੇ ਪੁੱਤਰ ਵੱਲੋਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੰਗਰਾਮੀ ਰਹੇ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਕੱਢਣ ਦੀ ਦਿਲ ਕੰਬਾਊ ਘਟਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਵੈਰੀਆਂ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹਣ ਵਾਲਾ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਸੁਰਖ ਗਰਮ ਲਹੂ ਵੀ ਹੁਣ ਚਿੱਟਾ ਹੋਣ ਲੱਗਾ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਦੂਜਾ ਪੱਖ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਇਕ ਹੀ ਪਹਿਲੂ ਨਹੀ ਹੈ ਸਗੋਂ ਇਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਨ। ਭਾਵ ਸਾਰਾ ਕਸੂਰ ਔਲਾਦ ਦਾ ਹੀ ਕੱਢ ਕੇ ਪੱਲਾ ਨਹੀ ਝਾੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਪੇ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਹਕੂਮਤ ਚਲਾਉਣ ਦੇ ਆਦੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਚੰਮ ਦੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਜਾਣ 'ਤੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸੋਚ ਨਹੀ ਬਦਲਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਹੈਂਕੜ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸਿਰਫ ਪੈਸੇ ਦੀ ਹੀ ਦੌੜ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤੇ ਮਾਪੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਸੁੱਖ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਰਾਤੋਂ-ਰਾਤ ਅਮੀਰ ਹੋਣ ਦੇ ਚੱਕਰ ਦੀ ਅੰਨੀ ਦੌੜ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਨਿਕਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਦਿਸ਼ਾਹੀਣ ਹੋ ਕੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਈ ਗੈਰ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤ 'ਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜੀ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਦੂਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।   
ਨਿਰਸੰਦੇਹ, ਮਾਂ ਬਾਪ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸਾਰੂ ਸੋਚ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਧੂਰੇ ਸੁਪਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀ ਪੂਰੇ ਕਰਨਾ ਲੋਚਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਜਿੱਥੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਦਲਦੇ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਉਥੇ ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਅਨਮੋਲ ਸਰਮਾਇਆ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਮਾਣ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਨੁਭਵ ਦਾ ਪੂਰਾ ਲਾਹਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਵਧੀਆ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਕਰਕੇ ਰੱਬ ਦੇ ਹੁਕਮ ਵਰਗੀ ਆਪਣੀ ਇਸ ਮਾਣਯੋਗ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਤੋਰਨ ਤਾਂ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸਹੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਸਕੇ।