ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੀ ਸਪਲਾਈ, ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰਿਐਕਟਰਾਂ ਦੀ ਡੀਲ...ਜਾਣੋ ਰੂਸ ਨਾਲ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਹਾਸਲ?

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਸਕੋ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਪੁਤਿਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਯਾਤਰਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁੱਲ 19 ਸਮਝੌਤੇ ਹੋਏ। ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਤੋਂ ਕੀ ਲਾਭ ਹੋਵੇਗਾ? ਰੂਸ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੱਚਾ ਤੇਲ, ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ, ਰਿਫਾਇਨਿੰਗ, ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਊਰਜਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਸਹਿਯੋਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਤੋਂ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ ਸਿਵਲ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬਿਜਲੀ ਕੋਲੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰਿਐਕਟਰ ਪਲਾਂਟ ਵੀ ਲਗਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਰੂਸ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੋਈ ਛੋਟਾ ਸੌਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰੂਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਰੂਸ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਟੀਚਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਅਸੀਂ ਸਾਲ 2047 ਤੱਕ ਛੋਟੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਰਿਐਕਟਰਾਂ ਤੋਂ 100 ਗੀਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਜਦੋਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਅੱਠ ਗੀਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹਾਂ।

Today’s 23rd India-Russia Annual Summit was an opportunity to comprehensively discuss diverse aspects of India-Russia cooperation. We have agreed on an Economic Cooperation Programme till 2030 in order to diversify our trade and investment linkages. We talked about improving… pic.twitter.com/MIrPMUd6xK

— Narendra Modi (@narendramodi) December 5, 2025

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : 23ਵੇਂ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਮਗਰੋਂ ਪੁਤਿਨ ਨੇ PM ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਰੂਸ ਦੌਰੇ ਦਾ ਸੱਦਾ

ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਤੀਜਾ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਆਪਣੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਜਾਂ 9 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣਗੇ। ਇਸ ਵੇਲੇ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਾਲਾਨਾ ਵਪਾਰ 580,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਘਾਟਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਤੋਂ 539,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਿਰਫ 41,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਰੂਸ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਰੂਸ ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੀ ਆਬਾਦੀ ਸਿਰਫ 150 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਘਾਟ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਰੂਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅੱਜ, ਰੂਸ ਸਾਲਾਨਾ 10 ਲੱਖ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। 

ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਲਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੂਸ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਕਰਨਗੇ। ਭਾਰਤ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਸਹਿ-ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਹੁਣ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਾਂਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਪੁਲਾੜ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਵੀ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਣ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ, ਡੂੰਘੇ ਪੁਲਾੜ ਅਤੇ ਰਾਕੇਟ ਇੰਜਣਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧੇਗਾ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਾਈ ਸੀਟ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੂਸ 2026 ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਕਸ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦਾ ਵੀ ਸਮਰਥਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : ਭਾਰਤ ਆਏ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਤਿਨ ਨੂੰ PM ਮੋਦੀ ਨੇ ਦਿੱਤੇ ਇਹ ਕੀਮਤੀ ਤੋਹਫ਼ੇ, ਦੇਖੋ ਤਸਵੀਰਾਂ

ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੱਤਵਾਦੀ ਫੰਡਿੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਪਾਰ ਭਾਰਤੀ ਮੁਦਰਾ, ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਮੁਦਰਾ, ਰੂਬਲ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ 96% ਵਪਾਰ ਰੁਪਏ-ਰੂਬਲ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮ 'ਤੇ ਕੋਈ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤਿਮ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣੀ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੋਰੀਡੋਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹ ਰਸਤਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਬਚਾ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਕਰ ਸਕਣਗੇ। ਇਹ ਕੋਰੀਡੋਰ ਮੁੰਬਈ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਦੇ ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਨਾਲ ਜੋੜੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਤੋਂ ਇਹ ਸੜਕ ਰਾਹੀਂ ਈਰਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਸਿਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚੇਗਾ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਇਹ ਰੂਸ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਕੋਰੀਡੋਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦੇਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਕੋਰੀਡੋਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਰੂਸ ਤੱਕ ਸਾਮਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ 30 ਤੋਂ 35 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 20 ਤੋਂ 25 ਦਿਨ ਲੱਗਣਗੇ।