ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ : ‘ਜਾਣੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੁਲੇ ਦੇ ਬਾਰੇ’

ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਦੇ ਖ਼ਾਸ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਉਸ ਮਹਾਨ ਜਨਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿਸਨੇ ਜਨਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਸਮਾਜ ਲਈ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੁਲੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਜਨਵਰੀ 1831 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਖੰਦੋਜੀ ਨੇਵਸੇ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਲਕਸ਼ਮੀ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਨੌ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਦਾ ਵਿਆਹ 1840 ਵਿੱਚ ਤੇਰਾਂ ਸਾਲਾ ਜੋਤੀਬਾ ਫੂਲੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਨੇ ਉਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਜਨਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਧਾਰਮਿਕ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਰੂੜੀਵਾਦ, ਛੂਆਛਾਤ, ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀਆਂ ਉੱਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਜ਼ੁਲਮ ਆਪਣੀ ਸਿਖਰ ’ਤੇ ਸੀ। ਬਾਲ-ਵਿਆਹ, ਸਤੀ ਪ੍ਰਥਾ, ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜੰਮਦੇ ਹੀ ਮਾਰ ਦੇਣਾ, ਵਿਧਵਾ ਇਸਤਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਗੈਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਲੂਕ, ਬੇਮੇਲ ਵਿਆਹ, ਬਹੁਪਤਨੀ ਵਿਆਹ ਆਦਿ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਜ਼ੋਰਾਂ ’ਤੇ ਸਨ। ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀਵਾਦ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੁਲੇ ਅਤੇ ਜੋਤੀਬਾਫੁਲੇ ਦਾ ਇਸ ਦੁਰਾਚਾਰੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਣਾ ਵੱਡੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਸੀ। ਉਹ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਪੱਥਰ ਮਾਰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਉੱਤੇ ਗੰਦਗੀ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਅੱਜ ਤੋਂ ਲਗਪਗ 160 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਸਕੂਲ  ਜਾਣਾ ਅਤੇ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਪਾਪ ਦਾ ਕੰਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਕੱਲਾ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਸਕੂਲ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸਮਾਜਕ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨਾਲ ਖੋਲਿਆ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ?

1 ਜਨਵਰੀ 1848 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 15 ਮਾਰਚ 1852 ਦੌਰਾਨ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੁਲੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇੱਕ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਆਰਥਿਕ ਮਦਦ ਅਤੇ ਸਹਾਰੇ ਦੇ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ 18 ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ। ਆਪਣੀ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਨੇ ਪੁਣੇ ਦੇ ਮਹਾਰਵਾੜਾ ਵਿਖੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਅਤੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲ ਚਲਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਤੋਂ, ਤਿੰਨਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਡੇਢ ਸੌ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤਿੰਨਾਂ ਸਕੂਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤ ਅਧਿਆਪਨ ਦੇ ਢੰਗ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਢੰਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਸਨ। ਲੇਖਿਕਾ, ਦਿਵਿਆ ਕੰਦੁਕੁਰੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫੂਲੇ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦੇਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਫੂਲੇ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਲੜਕਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ।

ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਅਤੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕੰਦੁਕੁਰੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਸਾੜੀ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਵਿਰੋਧ ਦੁਆਰਾ ਪੱਥਰਾਂ, ਗੋਬਰ ਅਤੇ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਨਾਲ ਕੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਫੂਲੇ ਨੂੰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਦੱਬੀ ਜਾਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸਨ। ਜਨਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸੂਦਰ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਹੰਗਾਮਾ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਉੱਚੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਕਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1849 ਤੱਕ, ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਅਤੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 1849 ਵਿੱਚ, ਜੋਤੀਰਾਓ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਖਿਆ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਪਾਪ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜੋਤੀਰਾਓ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਫੂਲੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਦੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ, ਉਸਮਾਨ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਉੱਥੇ ਹੀ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਛੇਤੀ ਫਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਸ਼ੇਖ ਨਾਂ ਦੀ ਕਰੀਬੀ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਬਣਨ ਲਈ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਸ਼ੇਖ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਦਵਾਨ ਨਸਰੀਨ ਸਈਅਦ ਅਨੁਸਾਰ, "ਫਾਤਿਮਾ ਸ਼ੇਖ ਪਹਿਲਾਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਲਿਖਣਾ ਜਾਣਦੀ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਉਸਮਾਨ ਜੋਤੀਬਾ ਦੇ ਦੋਸਤ ਸਨ, ਨੇ ਫਾਤਿਮਾ ਨੂੰ ਅਧਿਆਪਕ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਰਸ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਾਧਾਰਨ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਸਲਿਮ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ।" ਫਾਤਿਮਾ ਅਤੇ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਨੇ 1849 ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਖ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹਿਆ।

1850 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਅਤੇ ਜੋਤੀਰਾਓ ਫੂਲੇ ਨੇ ਦੋ ਵਿਦਿਅਕ ਟਰੱਸਟਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਹੱਕਦਾਰ: ਨੇਟਿਵ ਫੀਮੇਲ ਸਕੂਲ, ਪੁਣੇ ਅਤੇ ਸੁਸਾਇਟੀ ਫਾਰ ਪ੍ਰੋਮੋਟਿੰਗ ਦਿ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਮਹਾਰਸ, ਮਾਂਗਸ ਆਦਿਸਨ। ਇਹ ਦੋ ਟਰੱਸਟ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਕੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫਾਤਿਮਾ ਸ਼ੇਖ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਜੋਤੀਰਾਓ ਨੇ 15 ਸਤੰਬਰ 1853 ਨੂੰ ਈਸਾਈ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਪੀਰੀਅਡਿਕ, ਗਿਆਨੋਦਿਆ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਸਾਵਿਤਰੀਬਾਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਾਰ ਦਿੱਤਾ, "ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਾਂ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਭਲਾਈ ਲਈ ਚਿੰਤਤ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਨਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੱਲ ਜ਼ਰੂਰ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਹਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਤਰੱਕੀ ਕਰੇ। ਇਸ ਸੋਚ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਲਈ ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਪਰ ਮੇਰੇ ਜਾਤੀ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ। 

ਕੋਈ ਵੀ ਸਕੂਲ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਸ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪੈਸੇ ਸਨ। ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਭੇਜਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਉਸਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਾਤਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਜਨਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਅਤੇ ਕੁੱਲ 18 ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ। ਇਸ ਜੋੜੀ ਨੇ ("ਬਾਲ-ਹੱਤਿਆ ਰੋਕੂ ਘਰ") ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕੇਅਰ ਸੈਂਟਰ ਵੀ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤਾ। ਮਾਰਚ 1897 ਵਿਚ ਸਵੀਤਰੀਬਾਈ ਫੂਲੇ ਪਲੇਗ-ਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ 10 ਮਾਰਚ 1897 ਨੂੰ ਰਾਤ 9:00 ਵਜੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਅੱਜ ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਸੀਂ ਅਧਿਆਪਕ ਦਿਵਸ ਮਨਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਪਰ ਸਰਕਾਰਾ ਸਿਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੇ ਸਫ਼ਨੇ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਈਆ। ਅੱਜ ਬੇਸ਼ੱਕ ਦੇਸ਼ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਇਆ 75 ਸਾਲ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਪਰ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਮਿਆਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਗ੍ਹਹਿਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਲੈਣ ਦੇ ਕਾਬਿਲ ਹੋ ਸਕਣ। ਉਮੀਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਸਰਕਾਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਕੁਝ ਸਿਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੀਆਂ।

ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ
ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਰਾਜਪੁਰਾ
9417990040