ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕਿਉਂ ?

ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਘੀ ਢਾਂਚਾ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲੇ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਹੈ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਧਰਮ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਭਾਸ਼ਾ ਆਦਿ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਧਾਰਮਿਕ ਕੱਟੜਤਾ, ਅਸੁਰੱਖਿਆ, ਸੌੜੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਆਦਿ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ।

ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਬੀਡ ਅਤੇ ਕੋਲਹਪੁਰ 'ਚ ਭਾਰੀ ਤਣਾਅ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਮਨੀਪੁਰ 'ਚ ਹਿੰਸਾ, ਔਰਤਾਂ 'ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ, ਕਤਲੇਆਮ ਆਦਿ, ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਨੂਹ 'ਚ ਦੰਗੇ, ਪਥਰਾਅ, ਭੰਨ-ਤੋੜ, ਕਈ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਨੂਹ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਇਹ ਘਟਨਾ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਪਲਵਲ, ਫਰੀਦਾਬਾਦ ਤੋਂ ਅਲਵਰ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਭਰਤਪੁਰ ਤੱਕ ਫੈਲ ਗਈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵਤੀਰਾ 140 ਕਰੋੜ ਦੇਸ਼ਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਘਾਤਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੱਚੇ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਵਿਵਹਾਰ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁੱਖਾ/ਦੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਵਤੀਰਾ ਸਾਡੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ, ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਦੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੀਵਾ ਬਲਦਾ ਰੱਖਿਆ। ਜੇਕਰ ਖ਼ਤਰਾ ਸਾਂਝਾ ਹੈ ਤਾਂ ਹੱਲ ਵੀ ਸਾਂਝੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਹਾਂ, ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਅੱਜ ਲੋੜ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਰੱਖਣੀਆਂ। ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ, ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ, ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ, ਸਮਾਰਕਾਂ, ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ, ਸਭਿਅਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦੇ ਸਮਰਪਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਮੰਦਿਰ, ਮਸਜਿਦ, ਚਰਚ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਵੰਡਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਧਰਮ, ਭੋਜਨ, ਕੱਪੜਾ, ਸਭਿਅਤਾ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ ਆਦਿ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਰਾਸ਼ਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ, ਅਨੇਕਤਾ ਵਿੱਚ ਏਕਤਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਹੈ। 
ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੋ ਧਾਰੀ ਤਲਵਾਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਵੀ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜਨਤਾ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ, ਤਰੱਕੀ, ਭਰਪੂਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰੂਪ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ਰਤ ਨੂੰ ਜਿੱਤਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਤਾਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਮਝਾਂਗੇ। ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਵਾਂ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਧਰਮਾਂ, ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਉਦੇਸ਼ ਹੋਵੇ |ਸਿੱਖਿਆ ਜੋ ਬਰਾਬਰ ਮੌਕੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ, ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ, ਦਿਹਾੜਿਆਂ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਿਆਂ, ਪ੍ਰਤੀਕਾਂ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਰਸੇ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ, ਭਾਸ਼ਣ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ, ਧਰਮਾਂ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਭਾਈਚਾਰਕ ਸਾਂਝ, ਪਿਆਰ, ਸਨੇਹ, ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਸਾਂਝ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।

ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਏਕਤਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਇਸਦੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰਾਂ, ਰਾਜਾਂ, ਲੋਕਾਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਸੰਦੀਪ ਕੁਮਾਰ