ਕੋਵਿਡ-19 ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਹੱਥ ਜੋੜ ਫਤਿਹੇ ਤੇ ਨਮਸਤੇ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ
05/22/2020 4:41:57 PM
ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫਲੋਰਾ
ਵੈਦਿਕ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਸ਼ੂਚਿਤਾ ਜਾਂ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ-ਪਦਾਰਥਕ ਉੱਨਤੀ, ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਬੇਲੋੜੇ ਸਰੀਰਕ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਬਹਾਨੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਆਮ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਾਲ ਕਟਵਾਉਣਾ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਅਸ਼ੁੱਧ ਚੀਜ਼ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਛੂਹਣਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਟਾਇਲਟ ਪੇਪਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਘਰ (ਜਾਂ ਰਸੋਈ) ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਜੁੱਤੇ ਦਰਵਾਜੇ ਦੀ ਦਹਲੀਜ਼ ਤੇ ਉਤਾਰ ਕੇ ਰੱਖੇ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ।
ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਨਿੱਜੀ ਸਵੱਛਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਤੰਜਲੀ (ਯੋਗਾ ਸੂਤਰ) ਨੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ: ਪੈਰ ਅਸਮਸਾਰਗਾਹ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ'। ਕੋਰੋਨਾ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਨਮਸਤੇ ਜਾਂ ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਜਾਂ ਫਤਿਹੇ ਬਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਰਿਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਪੋਸਟ-ਕੋਰੋਨਾ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿਚ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਝਾਂਕ, ਚੁੰਮਣਾ, ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਮਲਣਾ, ਮੁੱਠੀ ਜਾਂ ਕੂਹਣੀ ਮਾਰਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਲਾਮ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਰੀਰਕ ਸੰਪਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਨਮਸਤੇ ਅਤੇ ਨਮਸਕਾਰਾ
ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸ਼ਬਦ,' ਨਮਸਤੇ 'ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ,' ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਾ ਹਾਂ। 'ਆਤਮਕ ਤੌਰ' ਤੇ, ਇਹ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਮ ਸੰਬੰਧਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਦਾ ਕੰਮ ਅਕਸਰ ਪਵਿੱਤਰ ਨਮਸਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਰਾਮ ਰਾਮ', ਜੈ ਸੀਆ ਰਾਮ, ਸੀਤਾ ਰਾਮ, ਜੈ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਰਾਧੇ ਰਾਧੇ, ਹਰੀ ਓਮ, ਜਾਂ ਓਮ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਇਕਸੁਰਤਾ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਨਮਸਤੇ ਅਤੇ ਨਮਸਕਾਰ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਬਦਲ ਕੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੇ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਨਮਸਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪੂਜਾ ਜਾਂ ਪੂਜਾ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਸੂਰਜ ਨਮਸਕਾਰ ਜਾਂ ਸ਼ੁਕਰਾਨੇ ਵਿਚ ਸੂਰਜ-ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਨਾ ਇਕ ਕੇਸ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿੱਖ ਫਤਿਹੇ ਬਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਵੱਡੇ ਇਕੱਠ ਵਿਚ ਹਰ ਇਕ ਨਾਲ ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਇਕ ਦੂਰੀ ਤੋਂ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਇਕ ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਈ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ਼ਾਰੇ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਤ, ਵਰਗ, ਨਸਲ, ਲਿੰਗ ਜਾਂ ਕੌਮੀਅਤ ਦੇ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਿਦਾਈ ਨੂੰ ਬੋਲੀ, ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਜਾਂ ਮਾਫ਼ੀ ਮੰਗਣ ਦਾ ਵੀ ਇਹ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ।
ਅਗਾਮੀ ਪਾਠ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੱਥ ਅਨਾਹਤ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਦਿਲ ਦੇ ਅੱਗੇ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵਧਾਈ ਦੇ ਬਰਾਬਰ; ਅਜਨਾ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਮੱਥੇ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਗੁਰੂ ਜਾਂ ਅਧਿਆਤਮਕ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣਾ; ਉੱਚ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਹਸ੍ਰਾ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਮੱਥੇ ਦੇ ਵੱਲ ਕੀਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਂਹ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਭਾਂਵਨਾ ਨਾਲ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸੁਚੇਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਦੇ, ਇਹ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬ੍ਰਹਮ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਾਰ
ਰੋਜ਼ਮਰ੍ਹਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਨਮਸਤੇ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਹੱਥ, ਕਾਰਜ ਦੁਆਰਾ' 'ਦਿਲ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ' ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਸਾਡੀ ਅੰਤਰ-ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾਵਟ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।" ਅੰਗੂਠੇ ਅਤੇ ਉਂਗਲੀ ਦੇ ਸੁਝਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਮੈਗਨੈਟਿਕ ਵੇਵਜ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਿਆਤਜ਼ੂ ਥੈਰੇਪੀ ਵਿਚ ਫਲਦਾਇਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਹਥੇਲੀਆਂ ਜੋੜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਭਿੰਨ -ਭਿੰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਮਸਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੁਝਾਨ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਪਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈæ ਉੱਚੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿਚ, ਇਹ ਆਤਮਾ-ਅਭਿਵਾਦ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਹੈ।
ਕੋਵਿਡ -19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਤੱਥ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਉਲੰਘਣਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗੀæ ਇਸ ਨੇ ਝੂਠੇ ਬਾਬਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਯੋਗਤਾ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਾਰੇ ਝੂਠੇ ਦਾਅਵੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਨਾਸਤਿਕ ਅਤੇ ਅਗਨੋਸਟਿਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਪਰੇ ਇੱਕ ਉੱਚ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
