ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਵਕ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕੋਵਿਡ ਅਸਥਿਰਤਾ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਡਾਵਾਂ ਡੋਲ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਹੁਣ ਬਾਕੀ ਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਖੂੰਦੀ ਘਾਟ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਟਕਰਾਅ ਨੇ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਵੱਲ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ 'ਤੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਸਮੇਤ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਜੋ ਹੁਣ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।

ਇਸਲਾਮੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਨੀਵੇਂ ਮਾਪਦੰਡਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘਿਣਾਉਣੀ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬੇਤਰਤੀਬੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਾ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਦੇ ਛਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੰਧਕ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ, ਇਹ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਸੀਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਰੇ ਗਏ ਜਾਂ ਬੰਧਕ ਬਣਾਏ ਗਏ ਕਈ ਵਿਅਕਤੀ ਗਾਜ਼ਾ ਸਰਹੱਦ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਨੋਵਾ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਸਨ ਅਤੇ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਵਜੋਂ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਜਾਂ ਬੰਧਕ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਸਮੇਤ ਹਿੰਸਾ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ।

ਹਮਲੇ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅੰਤਰੀਵ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨਾਲ ਸਧਾਰਣ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਭਰੋਸੇ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹਮਾਸ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦਕਿ ਨਾਲ ਹੀ ਈਰਾਨ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ, ਹਮਾਸ ਦੇ ਸਮਰਥਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਵਧੀ ਹੋਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਮਲੇ ਦੀ ਘਟਨਾ, ਹਮਲੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਬੇਰਹਿਮੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਓ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਜਵਾਬੀ ਉਪਾਅ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਣਗੇ, ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਸਾਊਦੀ-ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨਗੇ। ਗਾਜ਼ਾ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਮਾਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਸੰਭਵ ਵਿਕਲਪ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਇੱਕ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੋਣਾਂ ਕਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਇਰਾਦਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਅਕਸਰ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵੱਲ ਰਾਕੇਟ, ਮੋਰਟਾਰ ਦੇ ਗੋਲੇ ਅਤੇ ਫਾਇਰਬਾਲ ਲਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਰਾਕੇਟ, ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਅਤੇ ਅੱਗ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਮਾਸ ਦੇ ਫੌਜੀ ਟੀਚਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਕੇਟ ਲਾਂਚਰ ਅਤੇ ਕਮਾਂਡ ਸੈਂਟਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਕੈਬਨਿਟ ਨੇ ਧਾਰਾ 40 ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਯੁੱਧ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। 1973 ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਹਿਸ–ਨਹਿਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲੀ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ। ਟਕਰਾਅ ਵਧਣ ਦਾ ਡਰ ਮੰਡਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਅਰਬ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦੀ ਸੁਲ੍ਹਾ-ਸਫਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵਾਪਰਿਆ। 2020 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਅਬ੍ਰਾਹਮਿਕ ਸਮਝੌਤੇ ਰਾਹੀਂ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਬਣਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੋਅ ਬਾਈਡੇਨ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਕ੍ਰਾਊਨ ਪ੍ਰਿੰਸ ਮੁਹੰਮਦ ਬਿਨ ਸਲਮਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਧਾਰਣ ਹੋਣ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। 
ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ। ਪੁਰਾਣੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਦੀ ਥਾਂ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪੁਲਾਂ ਨੇ ਲੈ ਲਈ। ਇਹ ਪੁਲ ਖੇਤਰੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਦਾ ਹਮਲਾ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਮਲਾ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਜੇਕਰ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਆਪਣੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹਿਮਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦਾ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਭ ਸਕੇ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਆਪਸੀ ਲਾਭ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੇਤਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਅਮਨ ਅਮਾਨ ਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾ ਨੂੰ ਮਰਨ ਮਰਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਪਹਿਲ ਕਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਹਮਾਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਗਠਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਤੋਂ ਫੰਡਿੰਗ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਆਪਣਾ ਉਦੇਸ਼ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਐਲਾਨਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।  2007 ਵਿੱਚ ਹਮਾਸ ਨੇ ਇੱਕ ਹਿੰਸਕ ਤਖਤਾਪਲਟ ਦੁਆਰਾ ਗਾਜ਼ਾ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚੁਣੀ ਗਈ ਪਾਰਟੀ, ਪੀ.ਐਲ.ਓ ਦੇ ਤਖਤੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹਮਾਸ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਤਰਜੀਹ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਲਈ ਕੋਈ ਚੋਣਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਹਨ।

ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਹਮਾਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ, ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਅਖਬਾਰ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ, ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪੇਚੀਦਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਹਮਾਸ ਨੂੰ ਹਮਲੇ ਲਈ ਈਰਾਨ ਦੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਗਾਰਡ ਕੋਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਹਮਾਸ ਅਤੇ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਬੇਰੂਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ। ਇਰਾਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਿਜ਼ਬੁੱਲਾ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਂਟਨੀ ਬਲੰਿਕਨ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਪਰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਬੂਤ ਅਜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਏ ਹਨ। ਈਰਾਨ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇਲਜ਼ਾਮ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਾਰਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਉਹ ਗਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਣਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾ ਦੇਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਅਰਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗੀ।

ਸਭ ਕੁਝ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਕੂਟਨੀਤੀ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਰੱਖਿਆ ਸਕੱਤਰ ਲੋਇਡ ਆਸਟਿਨ ਨੇ ਫੋਰਡ ਕੈਰੀਅਰ ਸਟ੍ਰਾਈਕ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਪੂਰਬੀ ਮੈਡੀਟੇਰੀਅਨ ਜਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਫੋਰਸ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 5,000 ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨਤ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ ਗੇਰਾਲਡ ਆਰ. ਫੋਰਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਤੈਨਾਤ ਕਰੂਜ਼ਰ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹਮਾਸ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਚਿਤਾਵਨੀਆਂ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਬੇੜਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਐੱਫ-35, ਐੱਫ-15, ਐੱਫ-16 ਅਤੇ ਏ-10 ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੀ ਘੋਰ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਵੀ ਡੂੰਘੇ ਅਰਥ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੋਸਾਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗੀ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਅਸਫ਼ਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ। ਹਮਾਸ ਦੁਆਰਾ ਜਿੰਨਾ ਵੱਡਾ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਹਮਲਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਓਨਾ ਹੀ ਇਹ ਹੋਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਹ ਹਮਲਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਖੁਫ਼ੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ, ਰੱਖਿਆ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਰਣਨੀਤੀ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਸਹਿਯੋਗ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਜਿਥੇ ਕਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਉਥੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੋਲ ਚੁਕੀ ਹੈ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ 'ਤੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮਾਂ ਕਾਰਨ ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਈਚਾਰਾ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦੇ ਅਤੇ ਵੰਡਾਂ ਪੈ ਚੁਕਿਆ ਹਨ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ 'ਤੇ ਹਮਾਸ ਦਾ ਇਹ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੋਵਿਡ ਮਹਾਮਾਰੀ ਅਤੇ ਯੂਕ੍ਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਧਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਹਰ ਪਾਸੇ ਮੰਦੀ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦੇਵੇਗਾ। ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਅਕਸਰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਟਕਰਾਅ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਤੇਲ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਹਮਾਸ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਯੁੱਧ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਫੈਲੇਗਾ। ਤੇਲ-ਆਯਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ ਲਾਗਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿਗੜਨਗੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਰਿਕਵਰੀ ਹੋਰ ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।

ਇਹ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਉਪਰੋਕਤ ਨਤੀਜੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ 'ਤੇ ਹਮਾਸ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਹਮਲੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸੰਭਾਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੰਭਾਵੀ ਨਤੀਜੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਕਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸੀਮਾ, ਗਲੋਬਲ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੋਂ ਜਵਾਬ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਣਾ ਕਦੇ ਵੀ ਇੱਕ ਵਿਹਾਰਕ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਦਰਮਿਆਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਦੇ ਦੇ ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਫਲੋਰਾ

ਜਗ ਬਾਣੀ ਈ-ਪੇਪਰ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ
For Android:- https://play.google.com/store/apps/details?id=com.jagbani&hl=en
For IOS:- https://itunes.apple.com/in/app/id538323711?mt=8