ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਪੀਂਦੇ ਹੋ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ? ਨਵੀਂ ਖੋਜ ''ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਸੱਚਾਈ
Thursday, Dec 11, 2025 - 05:29 PM (IST)
ਵੈੱਬ ਡੈਸਕ- ਪਾਣੀ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧਦੇ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੇਵਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਇਕ ਆਮ ਆਦਤ ਬਣ ਗਈ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵੀ ਜਿੱਥੇ ਜਨਤਕ ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਦੀ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਬਜ਼ਾਰ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਉਤਪਾਦ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਬੂਤ ਇਕ ਵੱਖਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਹੋਈ ਇਕ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਓਨਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਜਿੰਨਾ ਕਈ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਪਲਾਸਟਿਕ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ 'ਚ ਵੇਚੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਟੈਸਟਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਈ ਗਈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ 'ਚ ਮਾਈਕਰੋਪਲਾਸਟਿਕਸ, ਰਸਾਇਣਕ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਤੱਤ ਵੀ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। 2024 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕੁਝ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਲੱਖਾਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਕਣ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਖੋਜ ਤੋਂ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਨਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਮਾਈਕਰੋਪਲਾਸਟਿਕਸ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੋਜ, ਹਾਰਮੋਨਲ ਵਿਗਾੜਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਾਂ ਦੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਵਰਗੇ ਸੰਭਾਵੀ ਖਤਰੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਰਸਾਇਣਕ ਖਤਰੇ 'ਐਂਡੋਕ੍ਰਾਈਨ ਡਿਸਟਰਬਰਸ'
ਬੋਤਲਾਂ ਦੇ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕਈ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਐਂਟੀਮਨੀ', 'ਫਥੈਲੇਟਸ' ਅਤੇ 'ਬਿਸਫੇਨੋਲ ਐਨਾਲਾਗਜ਼'। ਐਂਟੀਮਨੀ ਇੱਕ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਹੈ ਜੋ ਪੀਈਟੀ (PET) ਬੋਤਲਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿੰਗਲ-ਵਰਤੋਂ ਵਾਲੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਪਲਾਸਟਿਕ ਹੈ। ਇਹ ਪਦਾਰਥ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰਮ ਵਾਤਾਵਰਣ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੱਡੀਆਂ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਬੋਤਲਾਂ ਰੱਖਣ 'ਤੇ, ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਯੌਗਿਕ 'ਐਂਡੋਕ੍ਰਾਈਨ ਡਿਸਟਰਬਰਸ' ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਭਾਵ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨਲ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫਥੈਲੇਟਸ ਅਤੇ ਬਿਸਫੇਨੋਲਜ਼ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰਾਂ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਿਹਤ, ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਟੂਟੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਖ਼ਤ
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਟੂਟੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਧੀਨ ਪਰਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜਨਤਕ ਜਲ ਸਪਲਾਈ 'ਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ, ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੁਰੱਖਿਆ ਏਜੰਸੀ (ਈਪੀਏ) ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਈਯੂ ਡਰਿੰਕਿੰਗ ਵਾਟਰ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਜਲ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ, ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਟੈਸਟਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੈਕ ਕੀਤੇ ਖੁਰਾਕ ਉਤਪਾਦ ਵਜੋਂ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਟੈਸਟ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬੋਤਲਬੰਦ ਪਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਨਲ ਦਾ ਪਾਣੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਵੇ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਨਾ ਤਾਂ ਨਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਾਫ਼ ਹੈ। ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਬੋਤਲਬੰਦ ਅਤੇ ਟੂਟੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਕਾਰ ਅਸਲ ਫਰਕ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਹੁਣ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
