ਭਾਰਤ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਬ੍ਰਿਕਸ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜਿਆ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਵਧੀ UPI ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
Friday, Oct 25, 2024 - 05:35 PM (IST)
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਪੇਮੈਂਟਸ ਇੰਟਰਫੇਸ (UPI) ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਇਸ ਤੱਥ ਤੋਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ 2016 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ UPI ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ FY18 ਵਿੱਚ 4.4 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ FY24 ਵਿੱਚ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਈ। UPI ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ (UAE) ਨਾਲ ਭਾਈਵਾਲੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਿਕਸ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਹੈ।
ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜਦਾ ਹੈ। ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 24 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਚੀਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।
ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ, Paysecure ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ UPI ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਵਾਲੀਅਮ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ, UPI ਨੇ 3,729 ਲੈਣ-ਦੇਣ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ, ਜੋ ਕਿ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਆਂ ਦੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਪ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਅੰਕ ਹੇਠਾਂ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ UPI ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਵਾਲਿਟ Skrill ਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ 1,554 ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਰਜ ਕੀਤੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਦੀ ਤਤਕਾਲ ਰੀਅਲ-ਟਾਈਮ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ PIX ਨੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ 1,332 ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਲੌਗਇਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ Alipay ਨੇ 2023 ਵਿੱਚ 1,157 ਮਿਲੀਅਨ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤੇ।
RBI ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਤਾਜ਼ਾ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ UPI ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਇੱਕ ਤਰਜੀਹੀ ਢੰਗ ਵਜੋਂ ਨਕਦੀ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਨਿੱਜੀ ਅੰਤਮ ਖਪਤ ਖਰਚਿਆਂ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਖਪਤ ਖਰਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਕਦ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ, 2021 ਵਿੱਚ 80.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 2024 (ਜਨਵਰੀ-ਮਾਰਚ 2024) ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ 51.9 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਆਦ 'ਚ PFCE 'ਚ ਡਿਜੀਟਲ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ 19.4 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 48.1 ਫੀਸਦੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
