ਟਰੰਪ ਦੀ ਧਮਕੀ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ’ਚ ‘ਲਿਬਰਲਜ਼’ ਨੂੰ ਦਿਵਾਈ ਜਿੱਤ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਾਰਕ ਕਾਰਨੀ ਦੀ ਲਿਬਰਲ ਪਾਰਟੀ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਬਣੀ ਰਹੇਗੀ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਚੌਥੀ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਏਗੀ। ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਰਵੇਖਣ-ਕਰਤਿਆਂ ਨੇ ਇਸੇ ਨਤੀਜੇ ਦੀ ਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰ ਬਹੁਤ ਵੱਖਰੀ ਸੀ, ਪੀਅਰੇ ਪੋਇਲੀਵਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵਸ ਨੇ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਵਿਚ 20 ਅੰਕਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਲੀਡ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਆਉਣਾ ਲਗਭਗ ਤੈਅ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ।

ਅਤੇ ਫਿਰ ਟਰੰਪ ਆਏ : ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਚ ਆਈ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੈਨੇਡਾ, ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਨੇੜਲੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ, ਟਰੰਪ ਦੇ ਟੈਰਿਫਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ’ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸੀ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਅਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ‘51ਵਾਂ ਰਾਜ’ (ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ) ਕਿਹਾ ਗਿਆ।

ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆਏ ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਲਈ, ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚੋਣ ਮੁੱਦਾ ਅਚਾਨਕ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ‘ਟਰੰਪ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਨਜਿੱਠਣਾ ਹੈ’ ਵੱਲ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਟੈਰੀ ਮਾਈਲਵਸਕੀ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈੱਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, ‘‘ਇਸ ਚੋਣ ਵਿਚ ਟਰੰਪ ਨੇ ਵੋਟਰਾਂ ਲਈ ਕੀ ਮਾਅਨੇ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਮੁੜ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਕੈਨੇਡੀਅਨ, ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਹੋਵੇ, ਟਰੰਪ ’ਤੇ ਭੜਕੇ ਹੋਏ ਸਨ, ਉਹ ਟਰੰਪ ਦੇ ਨੱਕ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੁੱਕਾ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਾਰਨੀ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ।’’

ਕਾਰਨੀ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ ਰਾਤ ਨੂੰ (ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ) ਆਪਣੇ ਜਿੱਤ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ (ਵਿਕਟਰੀ ਸਪੀਚ) ਵਿਚ ਕਿਹਾ ‘‘ਲਿਬਰਲ ਮੁਹਿੰਮ ਟਰੰਪ ਵਲੋਂ ਕੈਨੇਡੀਅਨਾਂ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ‘ਹੋਂਦ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ’ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਰਹੀ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਸਾਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਾਡੇ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।’’

ਇਹ ਗੱਲ ਤਾਂ ਪੱਕੀ ਹੈ ਕਿ 6 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਜਸਟਿਨ ਟਰੂਡੋ ਦੇ ਅਸਤੀਫ਼ੇ ਦੇ ਐਲਾਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਲਿਬਰਲਾਂ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਲੀਡ ਮਿਲ ਗਈ। ਫਿਰ ਟਰੰਪ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਦਾ ਰਸਤਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਾਰਨੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।

ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਨੇਤਾ ਪੋਇਲੀਵਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਖੁਦ ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਵਰਗੇ ਹੀ ਮੰਨਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਸੱਜੇ-ਪੱਖੀ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਟਰੂਡੋ ਦੀ ‘ਜਾਗਰੂਕਤਾ’ ਵਿਰੁੱਧ ਲੰਮੀਆਂ-ਚੌੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਟਰੰਪ ਦੇ ਕੈਚਫ੍ਰੇਜ਼ ਨੂੰ ਸੱਚਮੁੱਚ ਉਧਾਰ ਲੈਣ ਤੱਕ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿਚ ਪੋਇਲੀਵਰ ਦਾ ‘ਟਰੰਪ ਲਾਈਟ’ ਵਾਲਾ ਅਕਸ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਪਰ ਪੋਇਲੀਵਰ ਟਰੰਪ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇਸ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਹੈ। ਮਾਈਲਵਸਕੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ‘‘ਉਹ ਇਕ ਸੱਚੇ ਆਸਤਿਕ ਸਨ, ਨਾ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਟਰੰਪ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ... ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦੇ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ।’’

ਪੂਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੌਰਾਨ, ਪੋਇਲੀਵਰ ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕ ਢੁੱਕਵਾਂ ਵਾਕਾਂਸ਼ ਲੱਭਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਹਮਾਇਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਇਕੋ-ਜਿਹੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਟਰੂਡੋ ਦੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਕੈਮੀ ਵਲੋਂ ਕਾਰਬਨ ਟੈਕਸ ਹਟਾਉਣ ਪਿੱਛੋਂ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੋ ਮਨਪਸੰਦ ਮੁੱਦੇ ਵੀ ਗੁਆ ਬੈਠੇ।

ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਪੋਇਲੀਵਰ ਆਪਣੇ ਹੀ ਹਲਕੇ ਕਾਰਲਟਨ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਏ, ਜਿਸ ਦੀ ਉਹ 2004 ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਉਲਟ, ਤੀਜੀਆਂ ਧਿਰਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਸੱਤਾ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਮਾਇਤ ਦੇ ਕੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਖੋਹ ਕੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਦੋ ਮੁੱਖ ਤੀਜੀਆਂ ਪਾਰਟੀਆਂ, ਨਿਊ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ (ਐੱਨ. ਡੀ. ਪੀ.) ਅਤੇ ਬਲਾਕ ਕਿਊਬੇਕੋਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਲਿਬਰਲ ਅਤੇ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ।

ਐੱਨ. ਡੀ. ਪੀ. ਨੇ ਹਾਊਸ ਆਫ਼ ਕਾਮਨਜ਼ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਪਾਰਟੀ ਦਰਜਾ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਫੰਡਿੰਗ, ਦਫ਼ਤਰ ਲਈ ਥਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲਾਭਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਮੌਕੇ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।

ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਕੋਲ ਸਦਨ ਵਿਚ 24 ਸੀਟਾਂ ਸਨ। ਪਾਰਟੀ ਆਗੂ ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਖੁਦ ਬਰਨਬੀ ਸੈਂਟਰਲ ਤੋਂ ਹਾਰ ਗਏ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਈਲਵਸਕੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਗਮੀਤ ਸਿੰਘ ਲਈ ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।’’

ਮਾਈਲਵਸਕੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ‘‘ਐੱਨ. ਡੀ. ਪੀ. ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਅਸੰਗਤ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਹਰ ਸਮੇਂ ਖੁਦ ਦਾ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਮੁੱਦੇ ’ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ... ਤੁਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਿੱਤ ਸਕਦੇ।’’

ਕਾਰਨੀ ਲਈ ਇਕ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵਸ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਣ ’ਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਮਾਈਲਵਸਕੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ‘‘ਇਹ ਸਭ ਇਸ ਗੱਲ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵਸ ਇਸ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਕੱਠੇ ਕਿਵੇਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਕੜ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।’’

ਅਰਜੁਨ ਸੇਨਗੁਪਤਾ