ਨਸ਼ੇ ਤੋਂ ਵੀ ਭੈੜੀ ਹੈ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਦੀ ਆਦਤ! ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਨਾਲ ਕਰੋ ਪਛਾਣ
Wednesday, Oct 30, 2024 - 05:51 AM (IST)
ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ : ਅੱਜਕਲ ਲਗਭਗ ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਮਨੋਰੰਜਨ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਦਾ ਸਾਧਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਿਵਹਾਰ ਨਸ਼ੇ ਜਿੰਨਾ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕਰੀਏ।
ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਵਿਚ ਵਾਧਾ
ਮਾਹਰ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਸਕ੍ਰੀਨ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕਿੰਨੇ ਘੰਟੇ ਨੂੰ ਆਦਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ 2023 ਦੀ ਇੱਕ ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਹਰ ਰੋਜ਼ 4 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਕ੍ਰੀਨ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਆਦਤ ਜਾਂ ਲਤ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ 'ਚ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਅਤੇ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਨਾਟਿੰਘਮ ਟ੍ਰੇਂਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਦਾਰੀਆ ਕਾਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਦਤ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ 'ਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਫ਼ੋਨ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਲਤ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਕੰਮ 'ਚ ਰੁੱਝੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਫ਼ੋਨ ਤੁਹਾਡੀ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੇ ਕੰਮ, ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੂਡ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਕਈ ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਮਨੋਰੰਜਨ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਆਪਣਾ ਮੂਡ ਬਦਲਣ ਲਈ ਵੀ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਾਂ ਗ਼ਮੀ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਫੋਨ ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਡੋਪਾਮਿਨ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਡਰੱਗਜ਼ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਕਿੰਗਜ਼ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਡਾ: ਗ੍ਰਿਫ਼ਿਥ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਰਗੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁਝੇਵੇਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਚਿੜਚਿੜਾ ਅਤੇ ਮੂਡੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਦਾ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਾਂਗ ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਤ ਕੁਝ ਸਰੀਰਕ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਗ੍ਰਿਫਿਥ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਘਬਰਾਹਟ, ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਪਸੀਨਾ ਤੇ ਪੇਟ ਵਿਚ ਕੜਵੱਲ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਲੱਛਣ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ
ਹਾਲੀਆ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਲਤ ਕਈ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਰਦਰਦ, ਪਿੱਠ ਦਰਦ, ਅਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ। ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਕ੍ਰੀਨ ਟਾਈਮ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਮੋਟਾਪਾ, ਅਤੇ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਯੰਤਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਲਤ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਰਹਿਣਾ ਬੇਹੱਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਨਾਲ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਡੀਟੌਕਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਹੱਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਅਸੀਂ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿ ਸਕੀਏ।
