ਜੇਬ ''ਚ ਰੱਖੇ ਨੋਟ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ, ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਖੁਲਾਸਾ
Thursday, Aug 21, 2025 - 10:48 PM (IST)

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ - ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਨੋਟ ਤੁਹਾਨੂੰ ਬਿਮਾਰ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕਿਸ਼ਨਗੜ੍ਹ ਸਥਿਤ ਸੈਂਟਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਲੈਬ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਾਡੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਨਕਦੀ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕਰੰਸੀ ਨੋਟ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ 10, 20, 50 ਅਤੇ 100 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਸ ਖੋਜ ਲਈ ਦੁੱਧ ਵੇਚਣ ਵਾਲਿਆਂ, ਮਿਠਾਈਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ, ਦੁਕਾਨਾਂ, ਹਸਪਤਾਲਾਂ, ਮੈਡੀਕਲ ਸਟੋਰਾਂ ਅਤੇ ਪੈਟਰੋਲ ਪੰਪਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨੋਟ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ।
ਲੈਬ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ 5 ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਉੱਲੀਮਾਰ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਨੋਟ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸੈਂਟਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਲੈਬ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਲਈ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ 5 ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਉੱਲੀਮਾਰ - ਪੈਨਿਸਿਲੀਅਮ, ਕਲੈਡੋਸਪੋਰੀਅਮ, ਫੁਸੇਰੀਅਮ, ਐਸਪਰਗਿਲਸ ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਈਕੋਡਰਮਾ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 4 ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ - ਈ.ਕੋਲੀ, ਸਟੈਫਾਈਲੋਕੋਕਸ, ਕਲੇਬਸੀਏਲਾ ਅਤੇ ਸੂਡੋਮੋਨਾਸ ਵੀ ਮਿਲੇ।
ਕਾਟਰ ਪੇਪਰ ਤੋਂ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਨੋਟ, ਨਮੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਸੋਖ ਲੈਂਦੇ ਹਨ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰੰਸੀ ਕਾਟਰ ਪੇਪਰ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਨਮੀ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਚਿਪਕ ਵੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਫੰਗਸ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਗਿਣਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਥੁੱਕ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਟੀਬੀ ਵੀ ਫੈਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਟੀਬੀ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੋਟਾਂ 'ਤੇ 24 ਤੋਂ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ
ਸੈਂਟਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਜੈਕਾਂਤ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਜਨਮੇਜਯ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਫੰਗਲ ਸਪੋਰਸ 3 ਤੋਂ 4 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਗਾਇਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਟੀਬੀ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ 24 ਤੋਂ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਨਕਦੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਜੇਕਰ ਇਹ ਨੋਟ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਸਿੱਧੇ ਫੈਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਲਈ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਗਈ?
ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਜਾਂਚ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਸੀ। ਨੋਟਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਸੈਨੇਟਾਈਜ਼ਡ ਕਪਾਹ ਨਾਲ ਪੂੰਝਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਲੈਮੀਨਰ ਫਲੋਹੁੱਡ ਵਿੱਚ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ-ਮੁਕਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਟੈਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਠੋਸ ਅਗਰ ਪਲੇਟਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ 8 ਤੋਂ 9 ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ 37 ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਇਨਕਿਊਬੇਟਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਕਲੋਨੀਆਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆਂ।
ਨੋਟ ਗਿਣਦੇ ਸਮੇਂ ਥੁੱਕ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਕਦੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹੱਥ ਧੋਵੋ, ਨੋਟ ਗਿਣਦੇ ਸਮੇਂ ਥੁੱਕ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਆਦਤ ਛੱਡ ਦਿਓ ਅਤੇ ਜਿੰਨਾ ਹੋ ਸਕੇ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਜੇਬਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪੈਸਾ ਸਾਨੂੰ ਕਦੋਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।