ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰਿਸਕ ਸੀ ਜੀਓ : ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ ਨੇ 2016 ’ਚ ਰਿਲਾਇੰਸ ਜੀਓ ਦੇ ਨਾਲ ਟੈਲੀਕਾਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ’ਚ ਕਦਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ‘ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰਿਸਕ’ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਐਕਸਪਰਟਸ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਅਸਫਲਤਾ ਦੀ ਭਵਿੱਖਵਾਣੀ ਸੱਚ ਵੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਤੌਰ ’ਤੇ ਬਦਲਣ ’ਚ ਇਸ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਰਿਸਕ ਉਠਾਉਣਾ ਉਚਿਤ ਹੁੰਦਾ। ਗਲੋਬਲ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਕੰਸਲਟੇਸ਼ਨ ਕੰਪਨੀ ‘ਮੈਕਿੰਸੇ ਐਂਡ ਕੰਪਨੀ’ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਊ ’ਚ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਿਲਾਇੰਸ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਨੇ 4-ਜੀ ਮੋਬਾਈਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ’ਚ ਆਪਣੇ ਖੁਦ ਦੇ ਅਰਬਾਂ ਡਾਲਰ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਐਕਸਪਰਟਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਸਭ ਤੋਂ ਐਡਵਾਂਸ ਡਿਜੀਟਲ ਟੈਕਨੋਲਾਜੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਬੋਰਡ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੀਓ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਰਾਬ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੋਵੇਗੀ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ‘ਰਿਟਰਨ’ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ। ਤਾਂ ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡਾ ਆਪਣਾ ਪੈਸਾ ਹੈ ਪਰ ਰਿਲਾਇੰਸ ਦੇ ਰੂਪ ’ਚ ਇਹ ਭਾਰਤ ’ਚ ਸਾਡਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਕੰਮ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲੀਕਰਨ ਕਰ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਦਲ ਚੁੱਕੇ ਹੋਵਾਂਗੇ।’’

ਜੀਓ ਨੂੰ 2016 ’ਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੀਓ ਨੇ ਫਰੀ ‘ਵੁਆਇਸ ਕਾਲ’ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲਾ ਡਾਟਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਟੈਲੀਕਾਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ’ਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀਮਤਾਂ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ’ਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਡਿਜੀਟਲ ਅਪਣਾਉਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

ਜੀਓ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ’ਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਸਤਾ ਹੋ ਗਿਆ ਇੰਟਰਨੈੱਟ

ਜੀਓ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ’ਚ ਮੋਬਾਈਲ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗਾ ਸੀ ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਇਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਸੀ। ਜੀਓ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਕੀਮਤਾਂ ’ਚ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਡਾਟਾ ਦੀ ਲਾਗਤ ’ਚ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਕਮੀ ਆਈ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਤੇ ਪੱਛੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ’ਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਸਮੇਤ ਕਰੋਡ਼ਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਸਤੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਧੀ। ਭਾਰਤ ’ਚ ਹੁਣ 80 ਕਰੋਡ਼ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਯੂਜ਼ਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਆਨਲਾਈਨ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ’ਚੋਂ ਇਕ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਸਮਾਵੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਸਤੇ ਡਾਟਾ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ’ਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਈ-ਕਾਮਰਸ, ਫਾਈਨਾਂਸ਼ੀਅਲ ਟੈਕਨੋਲਾਜੀ, ਐਜ਼ੂਕੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨੋਲਾਜੀ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਵਰਗੀਆਂ ਡਿਜੀਟਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਰਿਲਾਇੰਸ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੱਡੇ ਜੋਖਮ ਉਠਾਏ ਹਨ

ਅੰਬਾਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵੱਡੇ ਜੋਖਮ ਉਠਾਏ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਡੇ ਲਈ ਵਿਆਪਕਤਾ ਮਾਅਨੇ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜੋਖਮ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਜੀਓ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਪੈਸਾ ਲਾ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਮੈਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ੇਅਰਹੋਲਡਰ ਸੀ। ਸਾਡੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਰਾਬ ਸਥਿਤੀ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਵਿੱਤੀ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।’’ ਜੀਓ ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਟੈਲੀਕਾਮ ਆਪ੍ਰੇਟਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ 47 ਕਰੋਡ਼ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਾਹਕ ਹਨ। 5-ਜੀ, ਕਲਾਊਡ ਅਤੇ ਏ. ਆਈ. ਸਰਵਿਸ ’ਚ ਇਸ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ‘‘ਸਾਡਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਖ਼ਿਰਕਾਰ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆ ’ਚ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਆਉਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਹੱਥ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ ਜੋ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋ, ਉਹ ਇਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ।’’