ਬੈਲਗੱਡੀ ਤੋਂ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਤਕ ਇਸਰੋ ਦੇ 50 ਸਾਲ, ਰਾਕੇਟ ਮੈਨ ਸਿਵਨ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ‘ਕਲਾਮ ਪੁਰਸਕਾਰ’

ਚੇਨਈ– ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਜਿਥੇ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਆਪਣਾ 73ਵਾਂ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਉਥੇ ਹੀ ਇਸਰੋ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ 50 ਸਾਲ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਸਾਲ ਇਸਰੋ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਪਲੱਬਧੀ ਰਹੀ ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਲਾਂਚ। ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਦੇ ਸਫਲ ਲਾਂਚ ’ਤੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਲ ਇਸਰੋ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ’ਚ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਜਨਤ ਮੰਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾ ਵੀ ਸਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਣ ’ਚ ਵੱਡੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਸੰਸਥਾਨ (ਇਸਰੋ) ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਕੇ. ਸਿਵਨ ਨੂੰ ‘ਡਾ. ਏ.ਪੀ.ਜੇ. ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਪੁਰਸਕਾਰ’ ਨਾਲ ਨਵਾਜਿਆ। 

ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ’ਚ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਸਫਲ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੈਲਾਸਵਾਦਿਵੁ ਸਿਵਨ ਨੇ ਅਜੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹਾਸਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਬਾਅਦ ’ਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਪਲਾਨੀਸਵਾਮੀ ਤੋਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨਗੇ। ਕਲਾਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਕਾਸ, ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਤਮਿਲਨਾਡੁ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਸਕਾਰ ’ਚ 8  ਗ੍ਰਾਮ ਦਾ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਅਤੇ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਨਕਦ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਇਸਰੋ ਦੀ ਉਡਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ’ਤੇ ਇਕ ਨਜ਼ਰ
15 ਅਗਸਤ 1969 ਨੂੰ ਇਸਰੋ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਪੁਲਾੜ ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਿਤੀ’ (INCOSPAR) ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉਪਗ੍ਰਹਿ, ਆਰਿਆਭੱਟ, 19 ਅਪ੍ਰੈਲ 1975 ਨੂੰ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਗਣਿਤਗ ਆਰਿਆਭੱਟ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ 5 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ’ਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਕ ਵੱਡੀ ਉਪਲੱਬਧਤੀ ਸੀ। 7 ਜੂਨ 1979 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਭਾਸਕਰ ਜੋ 445 ਕਿਲੋ ਦਾ ਸੀ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਜਮਾਤ ’ਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸਰੋ ਦਾ ਸਫਰ ਕਦੇ ਥੁੰਬਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲ ਗਿਆ ਹੈ। 21 ਨਵੰਬਰ 1963 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਕੇਟ ਕੇਰਲ ਦੇ ਥੁੰਬਾ ਤੋਂ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆਸੀ। 1977 ’ਚ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਟੈਲੀਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਐਕਸਪੈਰੀਮੈਂਟ ਪ੍ਰਾਜੈੱਕਟ (STEP) ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜੋ ਟੀਵੀ ਨੂੰ ਹਰ ਪਿੰਡ ਤਕ ਲੈ ਕੇ ਗਿਆ। ਇਸਰੋ ਦਾ ਫੋਕਸ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ’ਚ ਧਰਤੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ’ਚ ਸੁਧਾਰ ਸੀ। ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਕ ਚਰਚਿਤ ਭਾਸ਼ਣ ’ਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ’ਤੇ ਭੇਜਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸਾਡੀ ਜਿੱਦ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਾਂ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਕਾਸ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਜਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ਾਵਾਦੀ ਹੋਣ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖ ਕੇ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਟੀਚੇ ਸਨ। 

ਅੱਜ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਇਸਰੋ
ਇਕ ਸਮਾਂ ਅਜਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸਰੋ ਆਪਣੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲਾਂਚ ਲਈ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ’ਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। 15 ਜਨਵਰੀ 2017 ਨੂੰ ਇਸਰੋ ਨੇ 104 ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਇਕੱਠੇ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਜੋ ਅੱਜ ਤਕ ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ’ਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਨ। ਨਾਸਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹਾਲ ਹੀ ’ਚ ਇਸਰੋ ਨੇ ਸਿੰਥੇਟਿਰ ਅਪਰਚਰ ਰਡਾਰ (ਨਿਸਾਰ) ’ਤੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਇਸਰੋ ਅਤੇ ਨਾਸਾ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਸਾਂਝੇਦਾਰ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਪਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਮੰਗਲ ਮਿਸ਼ਨ ’ਚ ਵੀ ਇਸਰੋ ਅਤੇ ਨਾਸਾ ਮਿਲ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ।