ਮਾਨਸੂਨ ''ਚ ਮੰਡਰਾ ਰਿਹਾ ਮਲੇਰੀਆ-ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ, ਹੁਣ ਤੋਂ ਹੀ ਵਰਤੋ ਸਾਵਧਾਨੀ

ਜਲੰਧਰ (ਬਿਊਰੋ) : ਮਲੇਰੀਆ ਪਲਾਜ਼ਮੋਡੀਅਮ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਵੈਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਲੇਰੀਆ ਪਰਜੀਵੀ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਮਾਦਾ ਐਨੋਫਿਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਆਧਾਰਿਤ ਅਧਿਐਨਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਕੇਸ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਅਤੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ, ਸਾਪੇਖਿਕ ਨਮੀ ਅਤੇ ਮੀਂਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਐਨੋਫਿਲੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ 'ਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਸਾਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ, ਘਰੇਲੂ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਵਾਤਾਵਰਣਾਂ 'ਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪਾਣੀ ਜਮ੍ਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਡੇਂਗੂ ਏਡੀਜ਼ ਇਜਿਪਟੀ ਮੱਛਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਧੂੜ ਨਾਲ ਛਿੜਕੇ ਹੋਏ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਜਾਂ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ 6 ਦਿਨ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸਥਿਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮਲੇਰੀਆ?
ਹਰ ਉਮਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕ ਮਲੇਰੀਆ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ 5 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਮਲੇਰੀਆ ਦੇ ਲੱਛਣ
ਲੱਛਣਾਂ 'ਚ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ 101 ਤੱਕ ਬੁਖਾਰ, ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਕੰਬਣਾ, ਦਸਤ, ਮਤਲੀ, ਸੁਸਤੀ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਉਲਟੀਆਂ, ਫਲੂ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ, ਹਲਕੀ ਖੰਘ ਅਤੇ ਜ਼ੁਕਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲੱਛਣ ਪੈਰਾਸਾਈਟ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰ ਅਕਸਰ ਉਹ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਵਿਗੜ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਦੌਰੇ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਘਾਤਕ ਸਿੱਧ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਇਹ ਕਰੋ
. ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਠਹਿਰਾਅ ਤੋਂ ਬਚੋ ਅਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
. ਅਜਿਹੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੋ ਜੋ ਹਲਕੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਢਕਣ।
. ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਾਲੀ ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਐਂਟੀ-ਲਾਰਵਾ ਉਪਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਮਲੇਰੀਆ ਵਿਰੋਧੀ ਉਪਾਅ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
. ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਐਰੋਸੋਲ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਬੈੱਡਰੂਮਾਂ 'ਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
. ਜਨਤਕ ਸਿੱਖਿਆ, ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੇ ਉਪਾਅ ਤੇ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ 'ਤੇ ਟੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਡਾ. ਸਾਨੀਆ ਵਸੀਮ ਸ਼ੇਖ, ਟ੍ਰਾਪੀਕਲ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ