ਲੋਕਤੰਤਰ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਵੱਲੋਂ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣਾ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ

ਸੰਜੀਵ ਪਾਂਡੇ

ਚੀਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ 'ਤੇ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੱਤਾ ਧਿਰ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਕਾਂਗਰਸ' ਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਰੁਖ ਅਪਣਾ ਲਿਆ ਹੈ।ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ , ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਵੀ ਤਾਂ ਉਹੀ ਬੋਲ ਰਹੇ ਹਨ।ਪਰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਕਾਂਗਰਸ 'ਤੇ ਹਮਲਾਵਰ ਰੁਖ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰੀ ਬੈਠੀਆਂ ਹਨ।ਕਾਂਗਰਸ `ਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਕਾਂਗਰਸ 'ਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ ਦਾਨ ਲੈਣ ਦਾ ਵੀ ਦੋਸ਼ ਹੈ। ਤਾਂ ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨੀਅਤ ਉੱਤੇ ਇਹ ਸਵਾਲ ਉਠਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ?ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਲੱਦਾਖ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਚੀਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਭਾਜਪਾ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਪਰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣਾ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦਾ ਧਰਮ ਹੈ।ਜੇ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੈ ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਸਰਹੱਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸੱਚ ਦੱਸਣ ਵਿੱਚ ਕੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ?ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਪਰ ਜੇ ਵਿਰੋਧੀ ਦਲ ਅੱਜ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਸਰਹੱਦ `ਤੇ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰਨ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਆਈ, ਤਾਂ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਜੋਂ ਯੂ ਪੀ ਏ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਨੇਕਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛੇ ਸਨ।ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੂ ਪੀ ਏ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਚੀਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛ ਰਹੀ ਭਾਜਪਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸੀ?ਅੱਜ ਚੀਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲਗਭਗ ਉਹੀ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇਸ਼ਦ੍ਰੋਹੀ ਹੈ?

ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਦਲ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਉਦੋਂ ਪੁੱਛੇ ਜਦੋਂ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤੇ 20 ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿਚ ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਗਲਵਾਨ ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਪੈਨਗੋਂਗ ਝੀਲ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਇਹ ਖ਼ਬਰਾਂ ਆਈਆਂ ਤਾਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਪਰ ਹਾਕਮ ਧਿਰ ਨੇ ਸਥਿਤੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ’ਤੇ ਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾਗੇ।ਪਰ ਹੁਣ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖੀਏ।ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਬਾਰੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਅੱਜ ਵੀ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਈ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੰਦਰ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਵੱਲੋਂ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛੇ ਗਏ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਚੀਨ ਦਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਪਿਆਰ; ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੁੜ ਘੇਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ

ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ 19 ਨਵੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਜ਼ੀਰੋ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਚੀਨ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਘੁਸਪੈਠ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਚੁੱਕਦਿਆਂ ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਅਰੁਣਾਚਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਵਿਚ ਤਰਜੀਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ।ਅਰੁਣਾਚਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਵੀ  ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਗਲਾ ਡੋਕਲਾਮ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ।ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ 50 ਤੋਂ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜ਼ਮੀਨ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਚੀਨੀ ਘੁਸਪੈਠ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਵੇ।ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਸੰਸਦ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਕਿ 14 ਨਵੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਤਵਾਂਗ ਪਹੁੰਚੇ।ਇੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੁਲ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਚੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਕਰਕੇ  ਇਸ `ਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ।ਜਦੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ, ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਗਏ ਤਾਂ ਚੀਨ ਨੇ ਉਦੋਂ ਵੀ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਨਹਿਰੂ-ਇੰਦਰਾ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੋਦੀ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਕਿਉਂ ਰਹੀ ਅਸਫਲ​​​​​​​

ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਤੰਬਰ 2019 ਵਿਚ, ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਘੁਸਪੈਠ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ 75 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੰਦਰ ਆ ਕੇ ਲੱਕੜ ਦਾ ਪੁਲ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।ਇਹ ਪੁਲ ਅੰਜਾਵ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਚਾਗਲਗਾਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਹੁਣ 25 ਜੂਨ 2020 ਨੂੰ, ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ 'ਸਕ੍ਰੌਲ' ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ  ਲਗਦੇ ਸਾਰੇ ਰਣਨੀਤਕ ਮੋਰਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਘੁਸਪੈਠ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਪਰ ਸਬਨਸਿਰੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਵਿਚ ਅਸਾਫਿਲਾ, ਦਿਬਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿਚ ਆਂਦਰੇਲਾ ਅਤੇ ਅੰਜਾਵ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਚਗਲਗਾਮ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਚੀਨੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਘੁਸਪੈਠ ਕੀਤੀ ਹੈ।ਚੀਨੀ ਫ਼ੌਜ ਇਥੇ ਅੰਦਰ ਤੱਕ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।ਤਾਪਿਰ ਗਾਵ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ, ਚੀਨੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਅਸਾਫਿਲਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਕੁਝ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫੜਿਆ ਸੀ।ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਦਖਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।ਜੇ ਚੀਨੀ ਫ਼ੌਜ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਆਈ ਤਾਂ ਚੀਨੀ ਸੈਨਾ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਫੜ ਲਿਆ?

ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣਾਉਣ ’ਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਵਿਚ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ।ਕੁਝ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਦਲ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨੇ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਅਤੇ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਦਲ  ਦਰਮਿਆਨ ਕੜਵਾਹਟ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਬੀਜੇਪੀ ਆਪਸੀ ਤਕਰਾਰ ਵਿੱਚ ਹਨ।ਦੋਵੇਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਵਿਰੋਧੀ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਭਾਜਪਾ,ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਠਜੋੜ ਦੱਸ ਰਹੀ ਹੈ।ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚਕਾਰ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਕਾਂਗਰਸ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ‘ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂਆਂ  ਨਾਲ ਭਾਜਪਾ ਆਗੂਆਂ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਸਾਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।ਇੱਕ ਦੂਜੇ `ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਇਹ ਇਲਜ਼ਾਮ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲਾਂ ਦੀ ਸਮਝ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।ਸੰਦੇਸ਼ ਇਹ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਗੂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿੱਜੀ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।ਜਦੋਂ ਕਿ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਰਾਜਧਰਮ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਉਠਾਏ ਗਏ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਸਹੀ ਜਵਾਬ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਜੇ ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਚੀਨ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਭ ਬੇਨਕਾਬ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।ਫਿਰ ਭਾਂਵੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਰਕਾਰ; ਦੋਵੇਂ ਚੀਨ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤੀ 'ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿਚ ਆਉਣਗੀਆਂ।ਕਿਉਂਕਿ ਸੱਚ ਤਾਂ ਕਾਗਜ਼ਾਂ `ਚ ਦਰਜ ਹੈ।ਜੇ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਚੀਨ ਕੂਟਨੀਤੀ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਸਵਾਲ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੀ ਚੀਨ ਕੂਟਨੀਤੀ ’ਤੇ ਵੀ ਉੱਠਦਾ ਹੈ।ਕਿਉਂਕਿ  ਬਤੌਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ 2003 ਵਿਚ ਚੀਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਤਿੱਬਤ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਚੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਾਬਤ ਹੋਈ।ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ।ਪਰ ਚੀਨ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ ਗਈ।ਸਥਿਤੀ ਅੱਜ ਵੀ ਉਹੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸੀ।ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਚੀਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਹੈ।ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜਿਨਪਿੰਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਈ ਵਾਰ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ।ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵੀ ਹੋਏ।ਪਰ ਮੋਦੀ ਯੁੱਗ ਵਿਚ ਵੀ ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚੀਨੀ ਘੁਸਪੈਠ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਘਾਟ ਨਹੀਂ ਆਈ।