ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਧਾਰੂਹੇੜਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰ

ਨੈਸ਼ਨਲ ਡੈਸਕ - ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸੰਕਟ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਰਿਸਰਚ ਆਨ ਐਨਰਜੀ ਐਂਡ ਕਲੀਨ ਏਅਰ (Centre for Research on Energy and Clean Air - CREA) ਨੇ ਆਪਣੀ ਤਾਜ਼ਾ ਮਾਸਿਕ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਰਿਪੋਰਟ (ਅਕਤੂਬਰ 2025 ਲਈ) ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ (CAAQMS) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।

ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ
CREA ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 'ਚੰਗੀ' (0-30 µg/m³) ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ 179 ਸੀ, ਜੋ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਘਟ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ 68 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।

ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰ
ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਧਾਰੂਹੇੜਾ (Dharuhera) ਅਕਤੂਬਰ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ਰਿਹਾ।
• ਧਾਰੂਹੇੜਾ ਵਿੱਚ PM 2.5 ਦਾ ਔਸਤ ਪੱਧਰ 123 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
• ਇਹ ਪੱਧਰ 77% ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਬੀਏਂਟ ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਸਟੈਂਡਰਡ (NAAQS) ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ।
• ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ‘ਗੰਭੀਰ' ਅਤੇ ਨੌਂ ‘ਬਹੁਤ ਖ਼ਰਾਬ' ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਦਰਜ ਕੀਤੇ।

NCR ਅਤੇ IGP ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ਰਾਬ
ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਡੋ-ਗੰਗਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ (IGP) ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ (NCR) ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਧਾਰੂਹੇੜਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਹਤਕ, ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ, ਨੋਇਡਾ, ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ, ਦਿੱਲੀ, ਭਿਵਾੜੀ, ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ, ਹਾਪੁੜ ਅਤੇ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। 10 ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜੋ ਸਾਰੇ NCR ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ।

'ਮੌਸਮੀ ਵਾਧਾ ਸਾਲ ਭਰ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ'
CREA ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਮਨੋਜ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਟਿੱਪਣੀ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੌਸਮੀ ਵਾਧਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਸਾਲ ਭਰ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੀਆਂ ਨੀਤੀਗਤ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਸਮੀ ਅਤੇ ਤਤਕਾਲੀ ਹਨ, ਜੋ ਮੂਲ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ।